Συνέντευξη στη Λίντα Τζουβάρα

 Αυτό το διάστημα παρουσιάζεις τη δεύτερη ατομική σου έκθεση φωτογραφίας με θέμα: «ΑΙΘΙΟΠΙΑ: Οδοιπορικό στην «Εποχή των Πριγκίπων», στην iFocusGallery. Μίλησέ μας λίγο για το φωτογραφικό σου ταξίδι στη χώρα αυτή.

 Κατ αρχήν θέλω να σας ευχαριστήσω για τη συνέντευξη που μου κάνετε.

Το ταξίδι στην Αιθιοπία πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2016, με αφορμή ένα workshop του φίλου φωτογράφου Βασίλη Αρτίκου. Ένα ταξίδι στη Λαλιμπέλα και στη Χαράρ της Αιθιοπίας, το οποίο με σημάδεψε ανεξίτηλα. Επισκεφθήκαμε μικρά χωριά πέριξ της Λαλιμπέλα και εκεί συγκλονίστηκα από τον τρόπο που οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τη ζωή. Χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς νερό, χωρίς τις ανέσεις που παρέχουν οι μεγαλύτερες πόλεις, αγωνίζονται για τον επιούσιο, καλλιεργούν τη γη και μεταφέρουν τα λιγοστά προϊόντα τους αρκετά χιλιόμετρα για να τα πουλήσουν και να αγοράσουν με τα λίγα χρήματα, τα αναγκαία προς το ζην. Άνθρωποι καλοσυνάτοι, χαμογελαστοί, ήρεμοι, φιλόξενοι, πράοι, με την αγία Γραφή ανά χείρας, παρηγοριά τους, το καθημερινό διάβασμά της.

Σε έναν τέτοιο τόπο, αναθεωρείς πολλά πράγματα στη ζωή σου.

 Υπάρχει μια φωτογραφία ενός παιδιού στην έκθεση αυτή που το βλέμμα του βυθίζεται κατευθείαν στην ψυχή σου και δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως η επαφή του θεατή με το βλέμμα αυτό θα μπορούσε να άλλαζε τη λογική και τον τρόπο σκέψης του για τον κόσμο. Πες μας λίγα λόγια για τη φωτογραφία αυτή.

 

Το παιδί αυτό, τη φωτογραφία του οποίου έχω και στην αφίσα της έκθεσης,  όπως και πολλά τέτοια παιδιά, το συνάντησα σε ένα από τα χωριά της Lalibela. Αυτά τα αθώα βλέμματα σε κερδίζουν αμέσως και σε καθηλώνουν. Η παιδική αθωότητα σε όλο της το μεγαλείο. Δεν γνωρίζω αν η επαφή του θεατή με το βλέμμα της φωτογραφίας αυτής αρκεί για να αλλάξει τη λογική και τον τρόπο σκέψης του κόσμου, είμαι όμως σίγουρος πως η επίσκεψη στα χωριά αυτά και η γνωριμία με αυτά τα τόσο όμορφα παιδικά και αθώα μάτια, σίγουρα θα κάνει πολλούς ανθρώπους να σκέφτονται διαφορετικά!

Οι φωτογραφίες από τα ταξίδια σου είναι αναζήτηση ή περιπλάνηση; Τις συναντάς στον δρόμο σου ή τις «σκηνοθετείς» ώστε να έχεις το αποτέλεσμα που οραματίστηκες;

Η σκηνοθετημένη φωτογραφία μου αρέσει και έχω κάνει διάφορα σκηνοθετημένα concepts, έχω εκδώσει και ένα σχετικό λεύκωμα, αλλά η σκηνοθεσία δεν μου αρέσει στη φωτογραφία δρόμου. Βεβαίως, αν βρω ένα σημείο που μου αρέσει, μπορεί να περιμένω εκεί μέχρι να συμβεί κάτι και να κάνω το κλικ τη συγκεκριμένη στιγμή. Υπ’ αυτή την έννοια, ναι, σκηνοθετώ κάποιες από τις φωτογραφίες δρόμου. Αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των εικόνων μου είναι αποτέλεσμα στιγμιαίου ερεθίσματος, για το οποίο δεν έχω τη δυνατότητα να σκεφτώ αλλά το βλέπω και στιγμιαία σηκώνω τη μηχανή και κάνω το κλικ.

Εμπνέεσαι από το τυχαίο, από την απρόσμενη εικόνα που θα συναντήσεις ή έχεις το θέμα στο μυαλό σου και το αναζητάς;

Στη φωτογραφία δρόμου δεν έχω στο μυαλό μου θέμα, αλλά αφήνομαι σε αυτό που βλέπω μπροστά μου και όπως είπα πριν όταν με συγκινήσει κάτι σηκώνω τη μηχανή μου. Βεβαίως σε άλλου είδους φωτογραφίσεις, όπως τα πορτραίτα ή η φωτογραφία γυμνού σαφώς έχω στο μυαλό μου από πριν αυτό που θέλω να κάνω.

Εκ πρώτης όψεως οι φωτογραφίες σου είναι ήσυχες και λιτές, στις οποίες αποτυπώνεται πολύ έντονα η αίσθηση ότι ο χρόνος σταμάτησε. Με τη δεύτερη ματιά όμως, η προσωπικότητα, η έκφραση και τα συναισθήματα των ανθρώπων σε αιχμαλωτίζουν, ενώ τα τοπία νοιώθεις να σε τραβάνε και να σε κλείνουν μέσα τους. Πώς μπορεί το «στατικό», η στιγμή, να κρύβει τόση «δράση»;

Στη φωτογραφία συνήθως ο φωτογράφος αποτυπώνει αυτό που αισθάνεται, αυτό που εισπράττει από το αντικείμενο της φωτογράφισης, από το μοντέλο του κάθε φορά. Μου αρέσει να φωτογραφίζω τους ανθρώπους, ακόμη και στα περισσότερα τοπία μου προσπαθώ να είναι παρών και το ανθρώπινο στοιχείο.

Μπορούμε να μιλάμε για τη φωτογραφία ως τέχνη πριν τη photoshop εποχή και για τεχνική στη μετά τη photoshop εποχή;

Η φωτογραφία παραμένει τέχνη και μετά το photoshop. Επεξεργασία πάντοτε γινόταν στις φωτογραφίες, απλώς στην εποχή του φιλμ η επεξεργασία ήταν πιο δύσκολη γιατί γινόταν επάνω στο αρνητικό ή μασκάροντας κατά τη διάρκεια της εκτύπωσης. Σήμερα η επεξεργασία γίνεται πιο εύκολα με τα διάφορα προγράμματα. Το αν θα κάνει κάποιος μεγάλη ή μικρή επέμβαση στις φωτογραφίες του αφορά τον ίδιο. Βλέπω φωτογραφίες στο διαδίκτυο πραγματικά με καταστροφική επεξεργασία, όπως όμως και άλλες υπέροχες φωτογραφίες που έχουν υποστεί ελάχιστη επεξεργασία. Εγώ προσωπικά στη φωτογραφία δρόμου προτιμώ να αφήνω τη φωτογραφία μου απλή με ελάχιστη τονική παρέμβαση.

Είσαι οπαδός της φωτογραφίας με τον τρόπο που είναι κάποιοι με τη μουσική και τον αθλητισμό ή απλώς θαυμαστής της;

Η λέξη οπαδός δεν με χαρακτηρίζει. Δεν μου αρέσει να είμαι οπαδός σε οτιδήποτε. Αγαπώ τη φωτογραφία, μου αρέσει να βλέπω φωτογραφίες που μου «λένε» κάτι.

Τι χρειάζεται κάποιος για να «μεταλλαχθεί» από φωτογράφο σε δημοφιλή φωτογράφο;

Εγώ δεν είμαι δημοφιλής, θέλω να πιστεύω. Εκτός από τη δουλειά, πιστεύω πως απαιτείται να χρησιμοποιήσει κάποιος όλα τα μέσα, sosial media, μέσα ενημέρωσης, blogs, εκθέσεις, γνωριμίες και οτιδήποτε μπορεί να τον προβάλει. Βλέπω στο instagram κάποιους να έχουν εκατοντάδες χιλιάδες ακόλουθους, αυτό δεν μου λέει κάτι, γιατί για μένα αυτό δεν είναι το ζητούμενο. Μου αρκεί να κάνω φωτογραφίες που αρέσουν πρώτα σε μένα και εάν συμβεί να αρέσουν και σε άλλους ακόμη καλύτερα.

Ποιες είναι οι αντιδράσεις του κόσμου απέναντι στις φωτογραφίες σου; Πώς τις έχουν σχολιάσει σε γενικές γραμμές

Θα σου πω μόνο τι είπαν ή έγραψαν δύο άτομα για  την πρώτη έκθεση φωτογραφίας μου με θέμα πάλι την Αιθιοπία, ένας φωτογράφος και ένας πολύ καλός λογοτέχνης - δημοσιογράφος στην εφημερίδα του. Βασίλης Αρτίκος (φωτογράφος): «Ο Πάνος Καλτσάς “ακούει” το θέμα στην σιωπή του, “βλέπει” το θέμα του προτού σηκώσει τον φακό, προτού κάνει το κλικ…»

Παντελής Φλωρόπουλος (Λογοτέχνης-δημοσιογράφος): «Η αλήθεια είναι απλή: Πας σε μια έκθεση φωτογραφίας, επειδή γνωρίζεις τον δημιουργό από τις αναζητήσεις του, από τα στιγμιότυπα του μικρού ή του μεγάλου παρελθόντος που κράτησες στη μνήμη σου για να μην ξεχνάς την ευγενή παρουσία του στον κόσμο αυτό, θέλεις να διατηρείς την εικόνα και την οντοσύνη του ζωντανή στα υψίπεδα που λέγονται Φιλία, Εκτίμηση, Σεβασμός, εν τέλει δε, Αγάπη.

Έτσι πας. Γιατί δεν ξέρεις εκ των προτέρων την κατάκτησή του στον δικό του πόλεμο, στην δική του διαδρομή. Κι έμεινα άφωνος όταν – ανεβαίνοντας τη σκάλα του φουαγιέ – βρέθηκα μπροστά στον πρώτο πίνακα, γιατί πίνακας ζωγραφικής ήταν αυτή η φωτογραφία! Ήταν η απόκοσμη εκείνη εικόνα που με γράπωσε απ’ το σβέρκο και με καθήλωσε μπροστά σε μια σκηνή από το καθαρτήριο!

Ο δρόμος που άνοιξε σε μένα κοιτάζοντας τις θαυμαστές φωτογραφίες του Πάνου Καλτσά φτάνει μέχρι την κοινωνιολογία του Bottomore που μελέτησε τις πρωτόγονες κοινωνίες κι εξήγησε την γέννηση και την εξέλιξη της εξουσίας. Ναι, με τις φωτογραφίες αυτής της έκθεσης που δείχνει μια χριστιανική κοινότητα στην Αιθιοπία, ο κοινωνιολόγος μπορεί να γράψει ένα ολόκληρο σύγγραμμα. Ιδού, στο τέλος, ποια είναι η ανυπολόγιστη (και, ναι, επιστημονική) προσφορά μιας τέτοιας πρωτοπόρας φωτογράφισης, η οποία, ναι, πάλι, έχει παγκόσμια σημασία!..»…

Ξεχωρίζεις κάποια φωτογραφία σου που να έχεις δεθεί περισσότερο μαζί της;

Είναι πολλές οι φωτογραφίες που αγαπώ, είναι τα «παιδιά» μου, από τη συγκεκριμένη σειρά ξεχωρίζω τουλάχιστον τρεις, τις οποίες έχω εκτυπώσει σε πολύ μεγάλο μέγεθος και θα τις χαρούν όσοι θα επισκεφθούν την έκθεση στην οποία θα παρευρίσκομαι όλες τις ημέρες - στη γκαλερί iFocusGallery, Ακαδημίας 57 και Ιπποκράτους 13 (Εντός Στοάς Οπερας), στηνΑθήνα (στάση ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ). 
Διάρκεια έκθεσης: 12- 21 Οκτωβρίου 2018.
Ωρες λειτουργίας: Καθημερινές 10:00 – 18:00 Σαββατοκύριακα: 11:00 – 18:00.

Πάνος Καλτσάς είναι πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Πειραιά, τμήματος Διοίκησης επιχειρήσεων.

Διετέλεσε προϊστάμενος του καταστήματος ΟΤΕ στο Αγρίνιο και διευθυντής προγράμματος του ραδιοσταμού ΑΝΕΜΟΣ του Αγρινίου.

Ασχολείται με τη φωτογραφία ερασιτεχνικά και από το 2012 συμμετέχει ενεργά στην φωτογραφική ομάδα Art8 του Αγρινίου.

Έχει λάβει μέρος σε πολλά σεμινάρια φωτογραφικής και καλλιτεχνικής ανάπτυξης στο Αγρίνιο και την Αθήνα.

Φωτογραφίες του έχουν διακριθεί και δημοσιευθεί σε φωτογραφικές ιστοσελίδες και σε φωτογραφικά περιοδικά.

 Έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις φωτογραφίας  στο Αγρίνιο, στα Γιάννενα, στην Αθήνα, Πάτρα, Καβάλα, Πάρο και Πάτμο και στην Λευκωσία.

Τον Μάιο του 2016 έκανε την πρώτη του Ατομική έκθεση φωτογραφίας, με θέμα «ΑΙΘΙΟΠΙΑ, ένας άγνωστος χριστιανικός πολιτισμός», στο Αγρίνιο.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Το 2014 εξέδωσε το φωτογραφικό βιβλίο «A late night story». Μία φωτογραφική αφήγηση της εποχής της ποτοαπαγόρευσης στην Αμερική.

Ιστοσελίδα: wwwHYPERLINK «http://www.kaltsas.net/».HYPERLINK «http://www.kaltsas.net/»kaltsasHYPERLINK «http://www.kaltsas.net/».HYPERLINK «http://www.kaltsas.net/»net)