Γρηγόρης Δημακόπουλος: Συνέντευξη στην Παρασκευή Παρίσση

Έχω την χαρά να φιλοξενώ στο Love Book Diary τον συγγραφέα Γρηγόρη Δημακόπουλο με αφορμή το βιβλίο του Η ΕΠΟΧΗ των ΘΡΥΛΩΝ ( Κόκκινη Αυγή) που κυκλοφορεί από Πρότυπες Εκδόσεις Πηγή

Καλώς σας βρήκα! Σας ευχαριστώ από καρδιάς για τη φιλοξενία σας στο όμορφο ιστολόγιό σας.

Το έναυσμα για την ενασχόληση με τον κόσμο της Λογοτεχνίας υπό το πρίσμα της συγγραφής προήλθε –όπως στους περισσότερους φαντάζομαι– από την αγάπη μου για το βιβλίο. Διάβαζα από μικρή ηλικία. Διάβαζα έργα όπως τα παιδικά βιβλία της Enid Blyton, τα αγαπημένα βιβλία του Ιούλιου Βερν, έργα της Κίρας Σίνου, της Πηνελόπης Δέλτα, και ένα σωρό άλλες κλασσικές ιστορίες που έχουν μείνει στην ιστορία για τη διαχρονικότητά τους (κι ας μην ήμουν τότε αρκετά ώριμος, ώστε να τις εκτιμήσω στο μέγιστο βαθμό).
Το πρώτο βιβλίο όμως που πραγματικά με συνεπήρε ήταν η Ιστορία Χωρίς Τέλος του Μ. Εντέ. Εκτιμώ πως αυτό το βιβλίο έβαλε τα θεμέλια για την αγάπη μου για το φανταστικό· μια αγάπη που άνθισε όμως αρκετά χρόνια αργότερα, στη Θεσσαλονίκη, όταν ως φοιτητής ήρθα σε επαφή με το αξεπέραστο έργο του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν. Έπειτα από ατελείωτες συζητήσεις που έκανα με τη γυναίκα μου σχετικά με τη Λογοτεχνία (και ίδια λάτρης του βιβλίου, με σπουδές πάνω στην Αγγλική φιλολογία και τη Λογοτεχνία) διαπίστωσα πως κανένα βιβλίο φαντασίας δεν με γέμιζε όσο ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών και το Σιλμαρίλλιον. Νομίζω πως τότε γεννήθηκε η σπίθα. Δεν μπορείς να βρεις κάτι που να σε ικανοποιεί εξίσου; ρίζωσε η κρυφή σκέψη. Τότε γιατί δεν γράφεις εσύ ένα;

Με μια λέξη: κόλαση! Νομίζω πως οι περισσότεροι άνθρωποι που ασχολούνται με τη συγγραφή στην Ελλάδα καταλαβαίνουν πολύ καλά τι εννοώ. Είναι πολύ δύσκολο να προσπαθήσεις να εξισορροπήσεις δουλειά στον ελεύθερο τομέα, χρόνο με τα αγαπημένα σου πρόσωπα, ξεκούραση, συγγραφή, λοιπά ενδιαφέροντα και διαπροσωπικές σχέσεις. Όλα τα παραπάνω μεταφράζονται σε ελαχιστοποίηση του ελεύθερου χρόνου, σε ξενύχτι, σε συσσώρευση κόπωσης, σε πρόσθετο βάρος. Η συγγραφή είναι μια υπέροχη διαδικασία εξωτερίκευσης του ψυχικού μας κόσμου, μια μορφή έκφρασης, απαράμιλλης σε ποιότητα και βάθος, που οξύνει το πνεύμα και ενισχύει την αντίληψη. Δεν παύει όμως να είναι εξοντωτική μορφή ενασχόλησης, αν θελήσει κάποιος να φτάσει σε επίπεδα που θα ικανοποιεί πραγματικά τους αναγνώστες. Η δική μου καθημερινότητα ήταν γεμάτη αντιθέσεις, καθώς προσπαθούσα να ολοκληρώσω το βιβλίο: όταν η οικογένεια ξεκουραζόταν, εγώ έγραφα. Όταν επικρατούσε ησυχία στο σπίτι, βιαζόμουν να αξιοποιήσω την ευκαιρία που μου δινόταν. Σε κάθε ανάπαυλα, έβρισκα λίγο χρόνο –έστω μισή ωρίτσα– να συνεχίσω την ιστορία. Όταν δεν μπορούσα να χρησιμοποιήσω τον υπολογιστή, διόρθωνα πάνω στα γραπτά. Εννοείται πως αυτό γινόταν εις βάρος άλλων ενδιαφερόντων· έχασα την επαφή με αρκετά πράγματα, όπως π.χ. τα αθλητικά γεγονότα και τις ταινίες. Δεν γινόταν διαφορετικά. Θυσίες επιβαλλόταν να γίνουν κι εγώ αναγκαστικά προσαρμόστηκα σ’αυτόν τον τρόπο ζωής. Για παράδειγμα, θυμάμαι μια φορά που ήθελα οπωσδήποτε να τελειώσω μια παράγραφο σε κομβικό σημείο της ιστορίας όπου, μιας και ήμουν μόνος μου στο σπίτι μαζί με τον δίχρονο γιό μου, αναγκάστηκα να τον πάρω αγκαλιά καθώς μόλις είχε ξυπνήσει από τον ύπνο. Συνέχισα να γράφω, έχοντας στον νου να κλείσω τον υπολογιστή σε 10 λεπτά. Περιττό να πω πως κατέληξα με το πλήκτρο του space στα χέρια· βλέπετε, το είχε ξεριζώσει.

Η γυναίκα μου η Κατερίνα ήταν αυτή που διάβασε πρώτη τον πρόλογο της Κόκκινης Αυγής το 2013. Αν και η ιδέα τριγυρνούσε για πολύ καιρό μέσα στο μυαλό μου, (μάλιστα είχα κάνει μια ανεπιτυχή απόπειρα το 2007) τότε πραγματικά άρχισε να γράφεται το βιβλίο. Είχαμε ξεκινήσει ένα παιχνίδι τύπου, ‘’ας γράψει ο καθένας μια ιστορία ώστε να τις διαβάσουμε ύστερα’’. Η Κατερίνα δεν ολοκλήρωσε ποτέ τη δική της· εγώ όμως είχα γράψει τις πρώτες τρεις σελίδες της τριλογίας. Ακόμη θυμάμαι το βλέμμα της όταν τις διάβασε. Εσύ το έγραψες αυτό; ρώτησε. Τώρα; Αλήθεια λες; Όταν απάντησα καταφατικά, το μόνο που είπε ήταν: Συνέχισε να γράφεις! Εν συνεχεία, της έδινα κεφάλαιο-κεφάλαιο την ιστορία. Ταυτόχρονα, έκανα το ίδιο με τη μαμά της και τον πατέρα μου. Μόλις άκουσαν πως γράφω βιβλίο ήθελαν να διαβάσουν το κείμενο προτού το ολοκληρώσω. Χάρη σ’ αυτούς τους τρεις, και στις καίριες παρεμβάσεις τους, το βιβλίο απέφυγε αρκετές κακοτοπιές. Και πιστέψτε με, αν δεν ήταν αυτοί πιθανότατα δεν θα το είχα ολοκληρώσει καν, γιατί πέρα από τις συμβουλές, μου έδιναν και πολύ κουράγιο.

Πιστεύω πως είναι ένας συνδυασμός της έκθεσης σε σπουδαία έργα της λογοτεχνίας από μικρή ηλικία, αλλά και του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνομαι τον κόσμο, που συνήθως είναι άκρως συναισθηματικός. Η ευαισθησία, νομίζω, με χαρακτηρίζει ως άνθρωπο· η ευαισθησία και η θετική σκέψη. Η σκληρή δουλειά που αναφέρεις περισσότερο έχει να κάνει με το γεγονός πως έπρεπε να μάθω να τιθασεύω τον συγκεκριμένο λόγο ώστε να μην είναι χειμαρρώδης και κουραστικός.

Σίγουρα. Στις περιγραφές, στο πώς αντιλαμβάνομαι την τοπογραφία ενός μέρους, στις πόλεις, ακόμα και στις εξωτικές κατασκευές. Γενικώς, θεωρώ πως δεν υπάρχει σημαντικότερο βέλος στη φαρέτρα ενός συγγραφέα από το γνωστικό του υπόβαθρο. Όσο καλό κι αν είναι το σασπένς ή η φαντασία, αυτό το κάτι που θα τον κάνει να ξεχωρίσει είναι το βάθος των γνώσεων που διαθέτει. Θα τον βοηθήσει να εξυψώσει το έργο του και να του προσδώσει το ανάλογο κύρος. Στο δικό μου έργο, τόσο οι εγκυκλοπαιδικές γνώσεις που διαθέτω –γνώσεις που προέκυψαν διαβάζοντας επί μια σειρά εικοσαετίας περιοδικά εκλαϊκευμένης επιστήμης– όσο και οι σπουδές μου με βοήθησαν ώστε να πλάσω έναν κόσμο που ναι μεν διαδραματίζεται σε φανταστικό πλαίσιο, αντλεί όμως γνώριμα στοιχεία από το δικό μας περιβάλλον και τα παντρεύει διακριτικά με τον μύθο.

Ήταν ένα αμάλγαμα ερεθισμάτων. Πρώτα – πρώτα, πάντα ήθελα να γράψω μια ιστορία σ’ ένα μυθικό πλαίσιο. Μια ιστορία που να αποτελεί φόρο τιμής στο έργο του Τόλκιν, όμως ταυτόχρονα να είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Επίσης, ανέκαθεν με συγκινούσε ο μύθος της Χαμένης Ατλαντίδος και οι ατέλειωτες ιστορίες που συνόδευαν τον απόηχο της (μη) ύπαρξής της. Ακολούθως, πάντα με συντάρασσαν τα δυσοίωνα σενάρια για το πόσο εύκολα θα μπορούσε να σβήσει ο ανθρώπινος πολιτισμός. Πόσο επισφαλή είναι όλα γύρω μας… πόσο εύκολα μπορεί να χαθεί αυτή η γνώση που με τόσο κόπο συσσωρεύσαμε τις τελευταίες χιλιετίες. Έτσι, το νήμα αυτής της σκέψης με οδήγησε στο ερώτημα: πώς θα ήταν άραγε αν μετά από 3000 χρόνια ο άνθρωπος γυρνούσε πίσω στα σκοτεινά χρόνια; Αν οι ισχυρότεροι έπαυαν ξαφνικά να υπάρχουν, και κάθε γνώση για το παρελθόν είχε χαθεί, με τον ίδιο τρόπο που έχει χαθεί η γνώση για τα γεγονότα των προϊστορικών χρόνων; Αν η προηγμένη γνώση ήταν το προνόμιο ενός κυρίαρχου λαού κι αυτός έσβηνε στην ανυπαρξία; Τη εποχή άραγε θα ήταν αυτή; Η απάντηση που μου ήρθε στο μυαλό ήταν φυσικά: Θα ήταν μια εποχή γεμάτη θρύλους. Μια Εποχή των Θρύλων. Εν συνεχεία, μου ήρθε στον νου ένα ποίημα που η Κατερίνα είχε γράψει, το Women of the Lake, που ήταν βασισμένο σε θρύλους των Αγράφων σχετικά με νεκρές γυναίκες που στοίχειωναν τη Λίμνη Πλαστήρα. Κι έτσι –παραλλαγμένος φυσικά– γεννήθηκε ο πρώτος θρύλος της Κόκκινης Αυγής.

Αν απαντήσω σ’ αυτή την ερώτηση θα χαλάσω τη μαγεία τους, έτσι δεν είναι; Γιατί εκεί ακριβώς βρίσκεται η μαγεία τους: Είναι αλήθεια ή είναι ψέματα;

Η γνώση είναι δύναμη, ναι, και αλίμονο σε όποιον δεν καταλαβαίνει αυτή την απλή αλήθεια. Η ανθρωπότητα θα έπρεπε να είναι πλήρως επικεντρωμένη στη συσσώρευση της και να μην αναλώνεται σε άσκοπες συγκρούσεις και ύπουλες υφαρπαγές. Να μην είναι τόσο απασχολημένη στο να καπηλεύεται ή να κυριαρχεί, όσο στο να δημιουργεί και να ανακαλύπτει. Η ματαιοδοξία -η άλλη όψη της αλαζονείας και η έπαρση του εγωκεντρισμού- επίσης ευθύνεται για πολλές άσχημες πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης, για τους ευνόητους λόγους, που αφορούν την έλλειψη αλληλεγγύης και τη διατήρηση ενός γενικευμένου κλίματος εχθρικότητας, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά απόρροια των εγωιστικών επιδιώξεων του ανθρώπου. Όμως στο βιβλίο υπάρχει ακόμα ένα –κρυφό– μήνυμα: η γνώση γίνεται αδυναμία όταν εμπλέκεται με τη ματαιοδοξία. Και εν τέλει δύναται να αποτελέσει την αχίλλειο πτέρνα εκείνου που αυθάδικα θεωρεί πως γνωρίζει τα πάντα κι έχει το καθετί υπό τον έλεγχό του.

Είναι η προέκταση του μύθου θα έλεγα, απαλλαγμένου από τις θρησκευτικές προεκτάσεις των αρχαίων χρόνων. Και ο μύθος είναι ένα αντικείμενο, ένα πολιτιστικό στοιχείο, που απευθύνεται σε όλους, μικρούς και μεγάλους, άνδρες και γυναίκες. Κι αυτό διότι για να απολαύσει κανείς τον μύθο δεν χρειάζεται τίποτα ως προαπαιτούμενο, παρά συναίνεση στη φαντασία και θετική σκέψη.

Δεν μπορώ να απαντήσω σ’ αυτή την ερώτηση, διότι όλοι οι χαρακτήρες διαθέτουν κάτι από την ψυχή μου. Κάποιοι είναι σίγουρα περισσότερο ανεπτυγμένοι καθώς αποτελούν τους βασικούς πρωταγωνιστές του έργου –όπως ο Λίαμ, ο Χόουπ, ο Βέιλαν– όμως όλοι είναι αυθεντικοί και αληθινοί, και κατέχουν σπουδαίο μέρος στην καρδιά μου, διότι προέκυψαν αυθόρμητα και χωρίς την παραμικρή προσπάθεια στησίματος από μεριάς μου. Επομένως, δεν θεωρώ πως έχω αδικήσει κάποιον. Απλά ο καθένας διαδραματίζει τον δικό του ρόλο στην ιστορία, όπως ακριβώς γίνεται σε μια χορωδία: κάποιοι ακολουθούν υψηλό τέμπο και κάποιοι χαμηλό. Το σημαντικό δεν είναι η μονάδα, μα το σύνολο και το τελικό αποτέλεσμα.

Εξέλιξη ίσον αναθεώρηση. Εξέλιξη ίσον τόλμη. Σκοπός μου είναι κάποια στιγμή να δοκιμάσω κι άλλα είδη, όταν νιώσω αρκετά έτοιμος. Όταν κατορθώσω να εμπλουτίσω τις γνώσεις μου εις βάθος, ώστε να εξυπηρετηθεί και να υποστηριχθεί σωστά ένα τέτοιο εγχείρημα. Το μόνο πράγμα που θα μείνει αναλλοίωτο είναι το γεγονός πως θα γράφω πάντα είδη που απολαμβάνω να διαβάζω. Θα γράφω ιστορίες που με ενθουσιάζει να τις γράφω. Αυτό είναι το δικό μου καύσιμο, η δική μου κινητήριος δύναμη. Για παράδειγμα δεν θα γράψω ποτέ κατασκοπική περιπέτεια ή αμιγώς ρομαντική λογοτεχνία, με μοναδικό σκοπό να έρθω σε επαφή με ένα μεγαλύτερο κοινό. Δεν μου κεντρίζουν το ενδιαφέρον αρκετά ώστε να συνθέσω μια ανάλογη ιστορία. Θα με ενδιέφερε όμως να γράψω ένα μυθιστόρημα στα πλαίσια που οριοθέτησαν βαρυσήμαντα έργα όπως οι Άθλιοι του Β. Ουγκώ.

Ένα από τα συχνότερα σχόλια που λαμβάνω από όσους έχουν διαβάσει το βιβλίο είναι το ‘’Μα πού τα σκέφτεσαι όλα αυτά; Τι φαντασία έχεις;’’ Νομίζω πως το μυαλό μου δεν χαρακτηρίζεται μόνο από πλούσια φαντασία, μα και από το γεγονός πως αυτή συνδυάζεται με τη λογική. Γιατί αν η φαντασία είναι ο καμβάς και τα χρώματα από τα οποία θα ξεπηδήσουν οι μυριάδες εικόνες, η λογική (μέρος της αντίληψης) είναι το χέρι που θα τις σμιλέψει. Επομένως το μυαλό μου σίγουρα ταξιδεύει και σαγηνεύεται από φανταστικούς κόσμους, ιδεατούς ή μη, όπως η Γη της Εξορίας, όμως δεν παύει να είναι γερά ριζωμένο στην πραγματικότητα και στις καθημερινές ανάγκες της. Βέβαια, μιας και τα ερεθίσματα

από τα οποία θα προκύψουν ωραίες μυθιστορηματικές ιδέες βρίσκονται παντού γύρω μας, το μπλοκάκι και το μολύβι βρίσκονται ανά πάσα στιγμή πάνω μου!

 ΕΡΩΤΗΣΗ:  Γράφοντας το βιβλίο φοβηθήκατε μήπως οι αναγνώστες σας συγκρίνουν με μεγάλους ξένους συγγραφείς;

Να… φοβηθώ; Θα ήταν τιμή μου να συγκριθώ μαζί τους, ακόμα κι αν η μάχη είναι εξ ορισμού χαμένη! Από τη στιγμή που το έργο σου βγαίνει εκεί έξω, στον αληθινό κόσμο, και διεκδικεί χρόνο και χρήμα από τον απλό αναγνώστη, εκ των πραγμάτων θα συγκριθεί με κορυφαία έργα, είτε υπό μορφής χλευασμού, είτε με επαινετική διάθεση. Όσο πιο πολύ δουλέψει ένας συγγραφέας, τόσο περισσότερο αυξάνει τις πιθανότητές του να βρεθεί στη δεύτερη περίπτωση. Επομένως η σύγκριση είναι αναπόφευκτη. Το θέμα είναι: έχεις κάνει ό,τι καλύτερο μπορείς ώστε να είναι τίμια η προσπάθειά σου και να μπορεί το έργο σου να σταθεί με θάρρος και αξιοπρέπεια απέναντι στα μεγάλα έργα;

Δεν το κρύβω πως αυτή ήταν η αρχική σκέψη. Έγραψα την Εποχή των Θρύλων έχοντας το βλέμμα στραμμένο στο εξωτερικό, εκεί όπου το φανταστικό ανθεί ως είδος.

Σύντομα, ελπίζω. Πιθανότατα μέσα στο 2020, καλώς εχόντων των πραγμάτων. Το δεύτερο βιβλίο ονομάζεται Ο Δρόμος της Εξορίας.

Κατ’ αρχάς θα ήθελα να τους ευχαριστήσω από καρδιάς για την εμπιστοσύνη, αλλά και να τους πω πως εύχομαι να το απολαύσουν τόσο, όσο εγώ το απόλαυσα γράφοντάς το.

Εγώ σας ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δώσατε να μιλήσω για το βιβλίο μου. Ήταν μια συζήτηση που πραγματικά απόλαυσα. Εύχομαι ό,τι καλύτερο σας εσάς προσωπικά αλλά και στο εξαιρετικό ιστολόγιο που επιμελείστε!

 Η άποψη μου για το βιβλίο Η ΕΠΟΧΗ των ΘΡΥΛΩΝ

Εύχομαι να απολαύσετε την συζήτηση μας !

Παρασκευή Παρίσση