Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, στις 25 Νοεμβρίου 1942, αποτέλεσε το πρώτο μεγάλο σαμποτάζ στα μετόπισθεν του Άξονα, ένα από τα μεγαλύτερα που σημειώθηκαν από τους θύλακες αντίστασης στις φασιστικές και ναζιστικές δυνάμεις σε όλη την Ευρώπη, ενώ ταυτόχρονα είχε μεγάλο αντίκτυπο στην κατεχόμενη Ελλάδα αλλά και στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες αναπτερώνοντας το ηθικό των κατεχόμενων λαών. Στρατηγικά ίσως είχε μικρότερη αξία, διότι η ανακοπή του ανεφοδιασμού των δυνάμεων του Άξονα στη Βόρειο Αφρική για 6 εβδομάδες μετά την ανατίναξη της γέφυρας θα επηρέαζε σε μικρότερο βαθμό την κατάσταση στο εκεί μέτωπο, αφού είχε ήδη προηγηθεί η νίκη των συμμάχων στο Ελ Αλαμέιν και η αντίστροφη μέτρηση για τον στρατηγό Ρόμελ είχε ξεκινήσει. Επιπρόσθετα η ανατίναξη αυτής της γέφυρας στο νομό Φθιώτιδας παραμένει σημαντική, γιατί αποτελεί μοναδικό δείγμα της συνεργασίας των ελληνικών αντιστασιακών οργανώσεων, δηλαδή του ΕΛΑΣ, υπό τον Άρη Βελουχιώτη και του ΕΔΕΣ, υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα με ειδική ομάδα Βρετανών κομάντο με διοικητή τον ταξίαρχο μηχανικού, Έντι Μάγερς.

Στην επιχείρηση με την κωδική ονομασία Χάρλινγκ (Harling) για την ανατίναξη της γέφυρας έλαβαν μέρος 86 αντάρτες του ΕΛΑΣ, 52 του ΕΔΕΣ και 14 Βρετανοί κομάντος, ενώ τη φρουρά της γέφυρας συγκροτούσε ένας λόχος Ιταλών στρατιωτών, περίπου 100 άνδρες, οι οποίοι διέθεταν βαρύ οπλισμό (πολυβόλα-οπλοπολυβόλα) και ήταν καλά οχυρωμένοι στα δύο άκρα της γέφυρας.

Το Αρχείο της ΕΡΤ Α.Ε. τιμώντας την επέτειο 78 ετών από την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, παρουσιάζει την εκπομπή:

Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ – ΤΟ ΣΑΜΠΟΤΑΖ

(video)
 Η εκπομπή παρουσιάζει το πλήρες χρονικό της επιχείρησης ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου. Περιγράφονται όλες οι φάσεις από το στρατηγικό σχεδιασμό, στην επιλογή των μελών της  ομάδας Βρετανών κομάντο, μέχρι το επιχειρησιακό σκέλος, από την άφιξη των Βρετανών στην κατεχόμενη Ελλάδα, στις προσπάθειες επαφής με στοιχεία του ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ, στις συνεννοήσεις και στην οργάνωση της επιχείρησης μέχρι και τη διεξαγωγή του σαμποτάζ και τις μάχες που το πλαισίωσαν.

Μία ομάδα ακαδημαϊκών και ερευνητών όπως ο αντιναύαρχος Ε.Α. Ξενοφών Μαυρογιάννης, οι ιστορικοί Ευάγγελος Τζούκας (Πανεπιστήμιο Κρήτης),  Τάσος Σακελαρόπουλος (Μουσείο Μπενάκη), Στάθης Κουτρουβίδης (Πανεπιστήμιο Κρήτης), Νίκος Μαργαρίτης (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) περιγράφουν τις συνθήκες της περιόδου, εξηγούν και αναλύουν βήμα-βήμα την επιχείρηση, τοποθετώντας τα γεγονότα στο ιστορικό τους πλαίσιο.

Παράλληλα η αφήγηση, βασιζόμενη σε μαρτυρίες και περιγραφές της επιχείρησης από τα μέλη των αντιστασιακών οργανώσεων του ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ, αλλά και της ειδικής ομάδας Βρετανών κομάντο που συμμετείχαν στην επιχείρηση, παρουσιάζει πλούσιο αρχειακό και  συνεντεύξεις από τους πρωταγωνιστές: Θέμης Μαρίνος, μέλος της βρετανικής ομάδας κομάντο, οι αντάρτες του ΕΔΕΣ Στέργιος ΒούλγαρηςΠαντελής Κωτσάκης, ο μητροπολίτης Περιστερίου Χρυσόστομος Ζαφείρης, του οποίου ο πατέρας, επίσης ιερωμένος, ήταν αντάρτης του ΕΔΕΣ, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ, Κωνσταντίνος Γκέκας «Ατρόμητος», Γιώργος Χουλιάρας «Περικλής», Βασίλης Πριόβολος «Ερμής», Σπύρος Μπέκιος «Λάμπρος», ο Δημήτρης Δημητρίου «Νικηφόρος» χάρη στον οποίο κάμφθηκε η αντίσταση της ιταλικής φρουράς κατά την κρίσιμη στιγμή της επιχείρησης και ο βοσκός Σπύρος Τεμπέλης που οδήγησε με ασφάλεια τους σαμποτέρ στην περιοχή της γέφυρας.

Οι αφηγήσεις των ανθρώπων που έζησαν αυτές τις στιγμές πλαισιώνονται και από αναφορές στα βιβλία των Βρετανών Μάγιερς και Γούντχάουζ σχετικά με τη δράση τους στην Ελλάδα, πλάνα και φωτογραφίες αρχειακού υλικού από την εποχή, αλλά και τις μαρτυρίες των κατοίκων  της Υπάτης που υπέστη το βάρος των αντιποίνων των δυνάμεων κατοχής, οι οποίες εκτέλεσαν 16 κατοίκους του χωριού στη βάση της ανατιναγμένης από τους αντάρτες γέφυρας.

Σκηνοθεσία: Γιώργος Νταούλης

Παρουσίαση: Χρίστος Βασιλόπουλος

Έτος παραγωγής: 2005

Δείτε περισσότερα στο https://archive.ert.gr