Οινοπωλείο “Τα καλά κρασιά” Χρηστ. Κ. Μπέλπα

γÏάφει ο Βαγγέλης ΜητÏάκος

Ο μπαÏμπα-ΧÏήστος ο Μπέλπας ήτανε από τα μέÏη του ΠÏÏγου της Ηλείας. Ποιος ξέÏει σε ποιο «ταξίδι» τα κÏματα της θάλασσας της ζωής τον έφεÏαν στη ΣπάÏτη!

ΠÏοκομμένος, εÏγατικός, έξυπνος και καλός άνθÏωπος ήταν, έÏιξε Ïίζα με τη γυναίκα του, την Αντιγόνη, στη Λάκκα της ΣπάÏτης, γωνία ΟÏθίας ΑÏτέμιδος 92 και ΚαÏυατίδων, όπου φτιάξανε ένα όμοÏφο σπιτάκι, μονώÏοφο, με μια μικÏή αυλή στο πλάι κι ένα υπόγειο στενό στην Ï€Ïόσοψη, που ο ΧÏήστος ο Μπέλπας σκέφτηκε να το κάνει ταβέÏνα. ΠαÏάλληλα, ανήσυχο και εÏγατικό πνεÏμα καθώς ήταν, βÏήκε δουλειά σαν οδηγός των σκουπιδιάÏικων και της καταβÏεχτήÏας του δήμου ΣπάÏτης και δημιοÏÏγησε και μια μικÏή χοιÏοτÏοφική μονάδα κοντά στη γέφυÏα του ΕυÏώτα.

Μέσα στο μικÏÏŒ και στενό υπόγειο του ÏƒÏ€Î¹Ï„Î¹Î¿Ï Ï„Î¿Ï… συναÏμολόγησε τα ξÏλινα βαÏέλια για το κÏασί της ταβέÏνας με «βασιλιά», ανάμεσά τους, το μεγάλο βαγένι του ενάμιση τόνου!!! Τα βαÏέλια στη μια μεÏιά και ακουμπητά, σχεδόν, τα Ï„Ïαπεζάκια, 4-5 Ï„Ïαπεζάκια, όσα έπαιÏνε το μικÏÏŒ και στενό υπόγειο.

Έψαξε για καλό κÏασί ο κυÏ-ΧÏήστος και κατέληξε στη ΧώÏα ΤÏιφυλλίας, την αμπελομάνα της Μεσσηνίας. ΚÏασιά βγαλμένα από εÏφοÏα και καλο-καλλιεÏγημένα αμπέλια, φÏοντισμένα από χέÏια που ξέÏανε, για ψυχές που γνωÏίζανε ν’ αγαποÏν και να χαίÏονται τον ευλογημένο χυμό της αμπέλου, το κÏασί. Τα νέα κυκλοφόÏησαν γÏήγοÏα Î¼ÎµÏ„Î±Î¾Ï Ï„Ï‰Î½ «βαÏελοφÏόνων» της ΣπάÏτης, που τότε, 10ετία ’50-’60, ήταν ΚΑΙ πολλοί ΚΑΙ απαιτητικοί: «Πάμε στου Μπέλπα. Είπανε ότι έχει καλό κÏασί»!

ΤοÏτοι δω οι μεÏακλήδες του ÎºÎ±Î»Î¿Ï ÎºÏÎ±ÏƒÎ¹Î¿Ï ÎºÎ±Î¹ της παλιάς ταβέÏνας, δεν ήτανε που δεν είχανε στο σπίτι τους να φάνε και να πιοÏνε. Ήτανε άνθÏωποι κουÏασμένοι και πονεμένοι απ’ τη ζωή, που βÏίσκανε στην ταβέÏνα στασίδι να ξαποστάσουνε και στο κÏασί ένα φίλο γκαÏδιακό, που άκουγε τα παÏάπονα, ένιωθε τους πόνους τους και γιάτÏευε τις πληγές τους. Γι’ αυτό άνοιγαν την ξώποÏτα της ταβέÏνας σαν να ’μπαιναν σε ξωκλήσι κι έπιναν το κÏασάκι τους σαν να μεταλαβαίνανε από τα χέÏια του παπά. Όπως είπε μια φοÏά ο μεγάλος μας ηθοποιός Μάνος ΚατÏάκης για μια παλιά αθηναϊκή ταβέÏνα: «Δεν έÏχομαι στου Δαμίγου για να φάω, έÏχομαι για να Ï€Ïοσκυνήσω».

Και δεν ήτανε μόνο το καλό κÏασί του Μπέλπα. Ήτανε και τα μεζεδάκια της κυÏα-Αντιγόνης αλλά (πάνω απ’ όλα) ήτανε το κουτοÏκι. Που πάει να πει μικÏÏŒ κÏασοπουλιό, όσο να χωÏάει τα βαÏέλια, τα λίγα Ï„Ïαπέζια και τις καÏέκλες τους, για να ’ναι οι άνθÏωποι κοντά ο ένας στον άλλο, να χτυπάνε οι καÏδιές αδεÏφωμένες, να φτάνουν τα χέÏια να τσουγκÏάνε τα γεμάτα ποτήÏια και να ζεσταίνεται η ταβέÏνα απ’ τις ανάσες τους, κάτω απ’ τα βαÏέλια και μέσα στην ομίχλη του τσιγάÏου και καμένου τηγανόλαδου.

Από το Ï€Ïωί που άνοιγε, μέχÏι αÏγά το βÏάδυ, η ΤαβέÏνα του Μπέλπα, «ΤΑ ΚΑΛΑ ΚΡΑΣΙΑ», ήτανε γεμάτη. Μια παÏέα έφευγε άλλη έμπαινε. Όταν έλειπε στη δουλειά του ο κυÏ- ΧÏήστος, άνοιγε η κυÏα-Αντιγόνη. Όταν εÏχότανε ο κυÏ-ΧÏήστος, κατέβαινε στην υπόγεια την ταβέÏνα, χαιÏέταγε τους θαμώνες-φίλους του, γέμιζε μια κοÏπα με κÏασί, καθότανε σ’ ένα Ï„Ïαπέζι με μια παÏέα και μ’ ένα: «γεια μας, Ïε παιδιά» ÏοÏφαγε την κοÏπα το κÏασί απνευστί. Ήτανε η ÏŽÏα να αναλάβει αυτός και να ξεκουÏαστεί η γυναίκα του.

Έκανε όνομα ο Μπέλπας. ΑÏχίσανε και πηγαίνανε εκεί στην υπόγεια την ταβέÏνα και ΣπαÏτιάτες από ψηλότεÏα στÏώματα, όχι για να «κοκοÏευτοÏνε» πως καταδεχοÏντανε τους παÏακατιανοÏÏ‚, αλλά γιατί τους άÏεσε αυτή η ατμόσφαιÏα, έτσι μόνοι τους χωÏίς συνοδεία γυναικών, χωÏίς μαχαιÏοπίÏουνα και σεÏβίτσια, χωÏίς γκαÏσόνια, χωÏίς καθωσπÏεπισμοÏÏ‚, απλά και λαϊκά και ανθÏώπινα και πάνω απ’ όλα χωÏίς το: «ξέÏεις ποιος είμαι εγώ, Ïε;». Όλοι ίσοι, όλοι το ίδιο.

Κάποια στιγμή σκέφτηκε ο κυÏ-ΧÏήστος ότι το μαγαζί χÏειαζότανε και μια ταμπέλα κι έβαλε τον αξέχαστο ζωγÏάφο Βαγγελάκη ΔημητÏίου και του ’φτιασε μια μικÏή λαμαÏινένια ταμπελίτσα, που την κάÏφωσε πάνω απ’ την πόÏτα της ταβέÏνας:

ΟΙÎΟΠΩΛΕΙΟ

«ΤΑ ΚΑΛΑ ΚΡΑΣΙΑ»

ΧΡΗΣΤ. Κ. ΜΠΕΛΠΑ

ΤΗΛ: 28552

Κι από δίπλα απ’ τα γÏάμματα μια μικÏή ζωγÏαφιά, που παÏίστανε (τι άλλο;) μια παÏέα να πίνει κÏασί με φόντο τα βαÏέλια του Μπέλπα.

Κάποια στιγμή πήÏε ο κυÏ-ΧÏήστος ο Μπέλπας και μια μεγάλη λαμαÏινένια ψησταÏιά για σουβλάκια και άλλα ψητά στα κάÏβουνα. Δε χώÏαγε, φυσικά, στο υπόγειο, την έβαλε στην αυλίτσα του σπιτιοÏ. Δεν ευοδώθηκαν τα σχέδια, δεν «τÏάβηξε» η ψησταÏιά, εγκαταλείφθηκε η ιδέα.

ΠέÏασαν τα χÏόνια, η κοÏÏαση και η ηλικία δεν επέτÏεπαν στην κυÏα-Αντιγόνη να μαγειÏεÏει, έγινε η ταβέÏνα του Μπέλπα το κουτοÏκι των «ξεÏοσφÏÏηδων», που στη γλώσσα της ταβέÏνας «ξεÏοσφÏÏης» πάει να πει: «πίνω κÏασί χωÏίς μεζέ».

Οι «ξεÏοσφÏÏηδες» ήτανε τόσο παλιοί όσο και η ταβέÏνα. Ίσως και να γεννήθηκαν μαζί. Και αιτία δεν ήτανε άλλη παÏά η «καταÏαμένη φτώχεια».

Η νÏχτα είναι παγεÏή
και σιγοψιχαλίζει
κι απ’ την απέναντι γωνιά
το καπηλειό
το καπηλειό φωτίζει

Κι ένας απένταÏος μπεκÏής
έξω απ’ το ταβεÏνάκι
συλλογισμένος κάθεται
στο χαμηλό
στο χαμηλό ποÏτάκι

Θέλει να μπει κι αυτός εκεί
να άÏχισει και να πίνει
μα είναι φτωχό το καπηλειό
και βεÏεσέ
και βεÏεσέ δε δίνει

(Γ. ΜΗΤΣΑΚΗΣ, 1948)

Όλοι εκείνοι οι ξεÏοσφÏÏηδες που πηγαίνανε στην ταβέÏνα, ΚΑΙ πεινάγανε, ΚΑΙ θέλανε μαζί με το κÏασί να φάνε κάποιο μεζεδάκι. Όμως τα λεφτά δε φτάνανε κι έτσι πεÏιοÏιζοÏντανε να πίνουνε το κÏασάκι τους χωÏίς μεζέ. Τους έβλεπες να κάθουνται άβολα σ’ ένα Ï„Ïαπεζάκι, συνήθως μόνοι, μ’ ένα «κουλουκάκι» (μικÏÏŒ κατÏοÏτσο) πάνω στο Ï„Ïαπέζι τους, άντε και με μια μισή οκά (ή μισόκιλο αÏγότεÏα). Πίνανε αÏγά και υπομονετικά, για να μην τελειώσει γÏήγοÏα το κÏασί, χωÏίς να λείπουνε, όμως, κι εκείνοι οι ξεÏοσφÏÏηδες οι διψασμένοι για κÏασί, που πηγαίνανε τα ποτήÏια μονοÏοÏφι. Οι άλλοι σÏντÏοφοι της ταβέÏνας τους συμπαθάγανε τους ξεÏοσφÏÏηδες και τους στέλνανε απ’ τα Ï„Ïαπέζια τους κανένα μεζεδάκι και τους κεÏνάγανε και κÏασί, για να μείνουνε πεÏισσότεÏη ÏŽÏα στην ταβέÏνα, αν και οι ταβεÏνιάÏηδες τους ξέÏανε καλÏτεÏα απ’ όλους κι όχι μόνο δεν τους διώχνανε ποτέ, αλλά τους κεÏνάγανε κιόλας κι ας είχαν γεμίσει τα τεφτέÏια τους με βεÏεσέδια.

Κάποτε Ïωτήσανε τον Διογένη πότε Ï€Ïέπει κάποιος να γευματίζει κι εκείνος απάντησε:

«Ει μεν πλοÏσιος, όταν θέλη, ει δε πένης, όταν έχη».
(Αν είναι πλοÏσιος, όταν θέλει, αν όμως είναι φτωχός, όταν έχει».

Φυσικά οι ταβεÏνιάÏηδες δεν είχανε ακοÏσει ποτέ τη Ïήση αυτή του Διογένη, ξέÏανε όμως Ï€Î¿Î»Ï ÎºÎ±Î»Î¬ (όπως κι αυτός) ΤΙ σήμαινε φτώχεια και δυστυχία σ’ εκείνους τους δÏσκολους καιÏοÏÏ‚.

Οι πεÏισσότεÏοι «ξεÏοσφÏÏηδες» (καλοί άνθÏωποι οι πιο πολλοί) δε ζήσανε πολλά χÏόνια. «Τους έκοψε το ξεÏοσφÏÏι» όπως λέγανε στις παÏέες. Το ξέÏανε κι αυτοί ότι το νήμα της ζωής τους ήτανε κοντό, όμως Ï€Ïοτιμάγανε να ζήσουνε όπως θέλανε κι όχι όπως «έπÏεπε»: «καλÏτεÏα λίγη ζωή παÏά βασανισμένη».

Στην ταβέÏνα του Μπέλπα, βέβαια, οι ξεÏοσφÏÏηδες ήτανε… εξ ανάγκης, Î±Ï†Î¿Ï Î· ταβέÏνα σταμάτησε να έχει μεζέ. Γι’ αυτό πολλοί παίÏνανε από τα μπακάλικα της γειτονιάς κανένα κονσεÏβάκι ή λίγο κεφαλοτÏÏι (καμιά φοÏά φέÏνανε και μεζέ ολόκληÏο απ’ το σπίτι) και κατεβαίνανε στην ταβέÏνα του Μπέλπα, για να ευχαÏιστηθοÏνε το καλό κÏασί.

Ο κυÏ-ΧÏήστος και η κυÏα-Αντιγόνη δεν αποκτήσανε παιδιά.

Όταν βάÏυναν απ’ τα χÏόνια κλείσανε την ταβέÏνα (κάπου στη 10ετία του ’90), κλείσανε και το σπίτι και μπήκανε στο ΓηÏοκομείο. Εκεί κλείσανε και τα μάτια τους, όταν ήÏθε το πλήÏωμα του χÏόνου.

(Όπως κανείς δε σε Ïώτησε Ï€Ïιν σε γÏάψει στο τετÏάδιο της ζωής, έτσι και χωÏίς να σε Ïωτήσει παίÏνει μια γομολάστιχα και σε σβήνει και πάει: ΟλόκληÏη ζωή, με τις χαÏές της, τους πόνους, τις αγωνίες, τις ελπίδες τις στενοχώÏιες της… γίνεται ξανά ένα άγÏαφο χαÏτί τετÏαδίου, που μόνο κάποιες ξεχασμένες από τη γόμα ουÏές των γÏαμμάτων και μεÏικές μουντζοÏÏες εδώ κι εκεί θυμίζουν ότι εδώ, σε τοÏτα τα φÏλλα, ήτανε γÏαμμένος κάποτε ένας άνθÏωπος.)

Από μια ζωή ολόκληÏη του ΧÏήστου Μπέλπα και της γυναίκας του Αντιγόνης μείνανε μόνο οι μνήμες, κάποιες παλιές φωτογÏαφίες, το σπίτι και το υπόγειο (ανακαινισμένο, πλέον, και με άλλη χÏήση).

Μένει όμως για την ταβέÏνα «Τα Καλά ΚÏασιά» του ΧÏήστου Μπέλπα (όπως και για ΟΛΕΣ τις παλιές ταβέÏνες), το ποίημα του Κώστα ΒάÏναλη (1964), «Μες στην υπόγεια την ταβέÏνα», ο «εθνικός Ïμνος» της παλιάς ταβέÏνας, που μελοποίησε ο Μίκης ΘεοδωÏάκης και Ï„ÏαγοÏδησε ο ΓÏ. Μπιθικώτσης, για να θα θυμίζει για ΠΑÎΤΑ την ÏπαÏξή της, μαζί και τους ανθÏώπους που απάγκιασαν εκεί:

Mες την υπόγεια την ταβέÏνα,
μες σε καπνοÏÏ‚ και σε βÏισές
(απάνω στÏίγγλιζε η λατέÏνα)
όλ’ η παÏέα πίναμ’ εψές·
εψές, σαν όλα τα βÏαδάκια,
να πάνε κάτου τα φαÏμάκια.

Σφιγγόταν ένας πλάι στον άλλο
και κάπου εφτυοÏσε καταγής.
Ω! πόσο βάσανο μεγάλο
το βάσανο είναι της ζωής!
Όσο κι ο νους να Ï„Ï…Ïαννιέται,
άσπÏην ημέÏα δε θυμιέται.

Ήλιε και θάλασσα γαλάζα
και βάθος τ’ άσωτ’ ουÏανοÏ!
Ω! της αβγής κÏοκάτη γάζα,
γαÏοÏφαλα του δειλινοÏ,
λάμπετε, σβήνετε μακÏιά μας,
χωÏίς να μπείτε στην καÏδιά μας!

Tου ÎµÎ½Î¿Ï Î¿ πατέÏας χÏόνια δέκα
παÏάλυτος, ίδιο στοιχειό·
τ’ άλλου κοντόημεÏ’ η γυναίκα
στο σπίτι λυώνει από χτικιό·
στο Παλαμήδι ο γιος του Mάζη
κι η κόÏη του Γιαβή στο Γκάζι.

― Φταίει το ζαβό το Ïιζικό μας!
― Φταίει ο Θεός που μας μισεί!
― Φταίει το κεφάλι το κακό μας!
― Φταίει Ï€Ïώτ’ απ’ όλα το κÏασί!
Ποιος φταίει; ποιος φταίει; Kανένα στόμα
δεν το βÏε και δεν το πε ακόμα.

Έτσι στη σκοτεινή ταβέÏνα
πίνουμε πάντα μας σκυφτοί.
Σαν τα σκουλήκια, κάθε φτέÏνα
όπου μας έβÏει μας πατεί.
Δειλοί, μοιÏαίοι κι άβουλοι αντάμα,
Ï€Ïοσμένουμε, ίσως, κάποιο θάμα!

(Πηγή: «Η ΣπάÏτη ανάμεσα σε Ï„Ïεις αιώνες», ΔΗΜΟΣ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩÎ, ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΩÎΤΑΣ ΛΑΔΗΣ)