Ανισότητες στην πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες διαπιστώνονται στην Ευρώπη, με βάση την άδεια κυκλοφορίας που χορήγησε κεντρικά για ολόκληρη την Ευρώπη ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων από την αρχή του 2017 ως το τέλος του 2020. Από τις 160 καινοτόμες θεραπείες που εγκρίθηκαν, ο χρόνος πρόσβασης των ασθενών στα φάρμακα αυτά με αποζημίωση πλήρη ή υπό προϋποθέσεις, ποικίλει μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, ανάλογα με την φαρμακευτική πολιτική της κάθε χώρας.
Η διαπίστωση αυτή προέρχεται από έρευνα που διενεργήθηκε από την εταιρία μελετών IQVIA για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας EFPIA, και η οποία διερευνά τον χρόνο που χρειάστηκαν αυτές οι νέες θεραπείες να φτάσουν στους ασθενείς σε 39 χώρες της Ευρώπης εκ των οποίων οι 27 της Ε.Ε. και άλλες 12 που δεν μετέχουν στην Ένωση.
Σύμφωνα με την έκθεση, από τα 160 καινοτόμα φάρμακα που εγκρίθηκαν μεταξύ των ετών 2017-2020, τα 41 αφορούσαν την ογκολογία, τα 57 σπάνιες παθήσεις, τα 42 μη ογκολογικές σπάνιες παθήσεις και 24 συνδυαστικές θεραπείες.
Και από αυτά, ως τον Ιανουάριο του 2022 στην Ελλάδα ήταν διαθέσιμα μόλις τα 79, όταν η Γερμανία διέθετε τα 147 από τα 160 νέα φάρμακα, η Δανία τα 129, η Αυστρία και Ιταλία τα 127, η Ολλανδία τα 112, η Αγγλία τα 108, η Γαλλία τα 105, η Ισπανία τα 85 και η Πορτογαλία τα 82 νέα φάρμακα. Ο μέσος όρος στην Ε.Ε. φτάνει τα 74 από τα 160 φάρμακα.
Η έκθεση παρατηρεί καθυστερήσεις στην πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες καθώς από το σύνολο των νέων φαρμάκων που είχαν εγκριθεί ως το 2020, δύο χρόνια αργότερα, τον Ιανουάριο του 2022 το 46% ήταν διαθέσιμα, έναντι 49% το 2020, με το 55% αυτών να αφορούν ογκολογικά φάρμακα, το 37% ορφανά, το 32% ορφανά σπανίων παθήσεων πλην καρκίνου και 53% συνδυαστικές θεραπείες.
Ο μέσος χρόνος πρόσβασης των ασθενών ήταν 511 ημέρες αναμονής, έναντι 504 ημερών το 2020, με 545 ημέρες αναμονής για τα ογκολογικά φάρμακα, 636 ημέρες για τα ορφανά φάρμακα, 587 ημέρες για φάρμακα σπανίων παθήσεων πλην καρκίνου και 407 ημέρες για συνδυαστικές θεραπείες. 
Η έρευνα διαπιστώνει πως η πρόσβαση των ασθενών σε νέες θεραπείες έφθανε να διαφοροποιείται σε ποσοστό 90% μεταξύ Βόρειων και Δυτικών Ευρωπαϊκών χωρών, έναντι Νοτίων και Ανατολικών χωρών. Η μέση καθυστέρηση από την έγκριση ως την διάθεσή τους στους ασθενείς μπορεί να φτάνει και επτά φορές παραπάνω μεταξύ των χωρών και να κυμαίνεται από 4 μέχρι 29 μήνες, ξεπερνώντας δηλαδή και τα 2,5 χρόνια αναμονής. Η διαφορά στο χρόνο πρόσβασης, διαπιστώνεται ακόμη και στο εσωτερικό των κρατών, και μάλιστα οι ανισότητες πρόσβασης αυτές μπορεί να είναι και μεγαλύτερες από αυτές που παρατηρούνται μεταξύ των κρατών.
Μια άλλη παράμετρος των ανισοτήτων είναι η σχετικά γρήγορη διάθεση κάποιων θεραπευτικών σχημάτων, αν και η πλειονότητα των νέων θεραπειών παραμένει απροσπέλαστη.
Στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, το 11% των νέων φαρμάκων είναι πλήρως διαθέσιμα στους ασθενείς, ενώ ένα 38% έχει περιορισμένη δυνατότητα πρόσβασης, ένα 4% είναι διαθέσιμο μόνο ιδιωτικά και το 46% δεν είναι διαθέσιμο. Πρωτιά στην Ευρώπη διατηρούν η Γερμανία, Δανία, Αυστρία, και Ιταλία, ενώ η χώρα μας βρίσκεται στη 17η θέση από τις 39 χώρες που ελέγχθηκαν στη συγκεκριμένη μελέτη μεταξύ των οποίων οι 27 της Ε.Ε.
Όσον αφορά το χρόνο αναμονής των ασθενών για την πρόσβαση στις νέες θεραπείες που εγκρίνονται, πρώτη πάλι η Γερμανία χρειάζεται μόλις 133 ημέρες από την έγκριση του νέου φαρμάκου, η Ελλάδα στη 19η θέση χρειάζεται 498 ημέρες και η Ρουμανία 899 ημέρες στην τελευταία θέση.
Ογκολογικά φάρμακα
Στην Ελλάδα, από τα 41 καινούρια ογκολογικά φάρμακα, έχει εγκριθεί η αποζημίωση για τα 29, όπως συμβαίνει επίσης στη Φινλανδία και την Πορτογαλία, δηλαδή το 71% των νέων θεραπειών, όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι στο 55% δηλαδή στα 23 ογκολογικά φάρμακα. Η Γερμανία αποζημιώνει το 100% των νέων φαρμάκων, η Ιταλία το 90%, η Δανία και Ελβετία το 88%, η Αυστρία και η Αγγλία το 85% και η Γαλλία, Ολλανδία και Σουηδία το 80%. Η αποζημίωση των νέων θεραπειών στη χώρα μας, είναι πλήρης για το 17% των νέων θεραπειών, υπό προϋποθέσεις για το 54% και μέσω ιδιωτικού τομέα το 5%. Τα υπόλοιπα δεν καλύπτονται.
Ο μέσος χρόνος αναμονής για την κάλυψη των νέων ογκολογικών φαρμάκων φτάνει στην Ελλάδα τις 475 ημέρες, έναντι 545 ημερών κατά μέσο όρο στην Ευρώπη.
Ο μέσος όρος διαθεσιμότητας στα ογκολογικά φάρμακα είναι αυξημένος κατά 9% έναντι των φαρμάκων από τις υπόλοιπες θεραπευτικές κατηγορίες, όμως ο χρόνος πρόσβασης κυμαίνεται μεταξύ 3 -31 μηνών.
Ορφανά φάρμακα
Σε ότι αφορά τα ορφανά φάρμακα, δηλαδή φάρμακα που αφορούν σπάνιες παθήσεις, από τα 57 που εγκρίθηκαν, στη χώρα μας αποζημιώνονται τα 32, όπως επίσης και στην Ολλανδία, δηλαδή το 56% του συνόλου, με τον μέσο όρο στην Ευρώπη να φτάνει το 37% ή τα 21 από τα 57 νέα φάρμακα.
Από τα 32 φάρμακα που καλύπτονται από το σύστημα υγείας, το 19% αυτών αποζημιώνονται πλήρως και το υπόλοιπο 81% υπό προϋποθέσεις, ενώ το 44% των φαρμάκων που έχουν εγκριθεί δεν έφτασαν ποτέ στη χώρα μας. Ο μέσος χρόνος πρόσβασης σε αυτά, φτάνει τις 453 ημέρες, έναντι 636 ημερών κατά μέσο όρο στην Ευρώπη. Η μέση καθυστέρηση πρόσβασης στην Ευρώπη, κυμαίνεται από 3,5 μήνες ως 3,6 χρόνια με το 80% των χωρών να έχουν χαμηλότερη διαθεσιμότητα ορφανών φαρμάκων σε σύγκριση με το σύνολο των φαρμάκων που εγκρίνονται.
Ορφανά εκτός ογκολογίας
Από τις 42 νέες θεραπείες για σπάνιες παθήσεις πλην σπανίων μορφών καρκίνου, η Ελλάδα αποζημιώνει από φέτος, τις μισές και συγκεκριμένα τις 21, με το 95% να χορηγούνται υπό προποθέσεις και μόνο το υπόλοιπο 5% με πλήρη αποζημίωση. Όσο για το χρόνο αναμονής γι΄ αυτές τις θεραπείες, χρειάστηκε να περάσουν 392 ημέρες μέχρι την έγκριση της αποζημίωσης αυτών, όταν στην Ευρώπη ο μέσος όρος φτάνει τις 587 ημέρες.
Συνδυαστικές θεραπείες
Όσο για τις συνδυαστικές θεραπείες, από τις 24 εγκεκριμένες από τον ΕΜΑ, στην Ελλάδα αποζημιώνονται μόλις οι 8, δηλαδή το ένα τρίτο, κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που φτάνει το 53%. Και από αυτές, οι τέσσερις μόλις καλύπτονται πλήρως, ενώ οι άλλες τέσσερις υπό προϋποθέσεις. Ο χρόνος αποζημίωσης έφτασε τις 493 ημέρες, έναντι 407 ημερών κατά μέσο όρο στην Ευρώπη.
