Οι Δήμοι Ρόδου, Δυτικής Λέσβου, Χίου, Ωρωπού, Μυτιλήνης και Κεντρικής Κέρκυρας θα λάβουν φέτος τη μεγαλύτερη ενίσχυση από το κράτος για δράσεις πυροπροστασίας. Το ποσό που θα λάβει καθένας από τους 326 δήμους που θα ενισχυθούν υπολογίζεται με βάση την «επικινδυνότητα», τον πληθυσμό και άλλους παράγοντες – το συνολικό ποσό, όμως, των 16,9 εκατ. ευρώ παραμένει μικρό σε σχέση με τις αυξημένες ανάγκες.
Η ετήσια ενίσχυση των δήμων αφορά την πραγματοποίηση προληπτικών καθαρισμών σε περιοχές αρμοδιότητάς τους (άλση, πάρκα, κατασκηνώσεις, κ.ά.), την απομάκρυνση κλαδιών από καθαρισμούς που πραγματοποιούν οι ιδιοκτήτες οικοπέδων (πρόβλημα ιδιαίτερα μεγάλο σε περιαστικούς δήμους), την πραγματοποίηση προληπτικών καθαρισμών σε δασικές εκτάσεις που βρίσκονται κοντά σε περιοχές κατοικίας και άλλα. Η πρόταση της κατανομής των πιστώσεων γίνεται από την Πυροσβεστική Υπηρεσία και το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας με βάση έναν αλγόριθμο: μεγαλύτερο συντελεστή βαρύτητας (60%) έχουν οι περιοχές που έχουν από το 1980(!) χαρακτηριστεί με ένα προεδρικό διάταγμα ευαίσθητες στον κίνδυνο πυρκαγιάς, ενώ συνυπολογίζονται το ποσοστό δασοκάλυψης (25%), ο πληθυσμός (10%), οι περιοχές Natura (2%), ο αριθμός των τουριστικών εγκαταστάσεων (1%) και η ύπαρξη ακτογραμμής (1%). Τα κριτήρια αυτά με τη συγκεκριμένη ποσόστωση είχαν γίνει αποδεκτά από την Κεντρική Ενωση Δήμων το 2009 και διατηρούνται έως σήμερα.
Ποσό 1,49 εκατ. ευρώ θα δοθεί σε διαδημοτικούς συνδέσμους για Πεντέλη, Υμηττό, Πάρνηθα, Λαυρεωτική, Δυτική Αττική και Τροιζηνία.
Με αυτές τις ετήσιες πιστώσεις ενισχύονται σχεδόν όλοι οι δήμοι της χώρας (326 από τους 332). Τις σημαντικότερες πιστώσεις θα λάβουν φέτος οι Δήμοι Ρόδου (258.000 ευρώ), Δυτικής Λέσβου (204.700 ευρώ), Χίου (187.800 ευρώ), Ωρωπού (185.000 ευρώ), Μυτιλήνης (159.300 ευρώ), Σπάρτης (158.000 ευρώ), Κεντρικής Κέρκυρας (155.400 ευρώ), Τρίπολης (149.000 ευρώ), Αργους-Μυκηνών (145.000 ευρώ), Αγρινίου (144.000 ευρώ), Βόλου (139.000 ευρώ), Διονύσου (131.700 ευρώ), Κορινθίων (129.000 ευρώ), Ζακύνθου (125.500 ευρώ) και Γρεβενών (120.000 ευρώ). Ο Δήμος Αθηναίων θα λάβει φέτος για τους ίδιους σκοπούς 118.000 ευρώ.
Ακόμα 1,49 εκατ. ευρώ θα διατεθεί σε επτά συνδέσμους δήμων: από 300.000 ευρώ στους συνδέσμους δήμων του Πεντελικού Ορους και του Υμηττού, 280.000 ευρώ στον σύνδεσμο δήμων της Πάρνηθας, 250.000 ευρώ στον Αναπτυξιακό Σύνδεσμο Δυτικής Αθήνας, 175.000 ευρώ στον Περιβαλλοντικό Σύνδεσμο Δήμων Αθήνας – Πειραιά, 150.000 ευρώ στον Αναπτυξιακό Σύνδεσμο Λαυρεωτικής και 35.000 ευρώ στον Αναπτυξιακό Σύνδεσμο Τροιζηνίας. Το ποσό είναι αναλογικό, αλλά τα κριτήρια στην περίπτωση αυτή είναι πολιτικά.
Η ενίσχυση για τους δήμους και τους συνδέσμους προέρχεται από τους κεντρικούς αυτοτελείς πόρους και επομένως κατανέμεται από το υπουργείο Εσωτερικών. Το ποσό παραμένει αμετάβλητο τα τελευταία χρόνια αλλά κάθε έτος υπάρχουν πολλές διαμαρτυρίες από τους δήμους, ότι είναι ανεπαρκές για να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες. Ενα ζήτημα βέβαια παραμένει με ποιον τρόπο ελέγχονται οι δήμοι ότι τα ποσά αυτά διατίθενται για τους σκοπούς που προορίζονται και αν γίνεται ορθολογική διαχείριση.
Αρχαιολογικοί χώροι
Αρχαία Ολυμπία, Ασκληπιείο Επιδαύρου, Δελφοί, Μυκήνες, Μυστράς, Ηραίο Σάμου, αρχαία Μεσσήνη, Αφαία Αίγινας, Επικούρειος Απόλλωνας, Κάστρο Πλαταμώνα και Σπάθες Ολύμπου. Αυτοί είναι οι έντεκα αρχαιολογικοί χώροι με τη μεγαλύτερη τρωτότητα σε περίπτωση πυρκαγιάς. Στους χώρους αυτούς θα ληφθούν άμεσα μέτρα πρόληψης, ενώ σε τρεις από αυτούς θα πραγματοποιηθούν μεγάλης κλίμακας ασκήσεις της πυροσβεστικής.
Η σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Δευτέρας με τη συμμετοχή των υπουργών Πολιτικής Προστασίας Χρήστου Στυλιανίδη και Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, των υφυπουργών Περιβάλλοντος Γιώργου Αμυρά και Πολιτικής Προστασίας Βαγγέλη Τουρνά, δημάρχων και αντιπεριφερειαρχών, επικύρωσε ουσιαστικά τα αποτελέσματα των αυτοψιών που πραγματοποιήθηκαν τους προηγούμενους μήνες. Οι εκπρόσωποι της Πυροσβεστικής και οι τεχνικοί της Πολιτικής Προστασίας πρότειναν συγκεκριμένα μέτρα ασφάλειας και πυροπροστασίας για τους συγκεκριμένους αρχαιολογικούς χώρους, από τα οποία το ΥΠΠΟ θα επιλέξει ποια θα υλοποιήσει (λ.χ. συντήρηση ή προσθήκη πυροσβεστικών κρουνών, δημιουργία συστήματος ειδοποίησης επισκεπτών). Το υπουργείο Περιβάλλοντος, εξάλλου, θα αναλάβει την περίμετρο των περιφράξεων, δημιουργώντας μια αντιπυρική ζώνη 100 μέτρων γύρω από αυτούς.
Ενισχύεται ο στόλος των εναέριων μέσων δασοπυρόσβεσης
Περισσότερα εναέρια μέσα δασοπυρόσβεσης σε σύγκριση με πέρυσι θα έχει –εκτός απροόπτου– φέτος στη διάθεσή του το Πυροσβεστικό Σώμα, παρά την ανησυχία που επικράτησε αρχικά για το εάν και κατά πόσον τα ρωσικά, μεσαίου τύπου, ελικόπτερα Kamov θα είναι διαθέσιμα εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με πηγές από το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας και την Πυροσβεστική, η νατοϊκή υπηρεσία NSPA, μέσω της οποίας συνάπτονται οι συμφωνίες μίσθωσης, ενημέρωσε πρόσφατα τους αρμόδιους Ελληνες αξιωματούχους ότι τα ελικόπτερα που είχαν διατεθεί πέρυσι θα είναι και φέτος διαθέσιμα, παρά τη διακοπή των συμβάσεων με τις ρωσικές εταιρείες. Πώς θα συμβεί αυτό; Παρότι, τυπικά τουλάχιστον, το Δημόσιο συνάπτει συμφωνία απευθείας με την NSPA δίχως να γνωρίζει τους ιδιοκτήτες των ελικοπτέρων που συμβάλλονται με τη νατοϊκή υπηρεσία, πηγές από το κτίριο «Φάρος», όπου στεγάζεται το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, αναφέρουν ότι τα μεσαίου τύπου ελικόπτερα Kamov άλλαξαν νηολόγιο και η μίσθωσή τους θα γίνει, μεταξύ άλλων, μέσω υπεργολάβων σε Καζακστάν και Ουζμπεκιστάν. Η πρώτη από τις δύο συμβάσεις μίσθωσης αποτελεί επέκταση παλαιότερης, που είχε αρχικά υπογραφεί το 2018 με δυνατότητα επέκτασης για πέντε έτη. Προβλέπει την ενοικίαση 3 βαρέος και 7 μεσαίου τύπου πυροσβεστικών ελικοπτέρων, με την Πυροσβεστική να ενεργοποιεί σχετική ρήτρα για τη μίσθωση υπερδιπλάσιου αριθμού ελικοπτέρων, ήτοι 8 βαρέος και 12 μεσαίου τύπου. Η δαπάνη φέτος ενδέχεται να υπερβεί τα 19 εκατ. ευρώ.
Τα βαρέος τύπου ελικόπτερα, τα γνωστά Sikorsky, έρχονται τα περισσότερα από τις ΗΠΑ, με τους επιτελείς της Πολιτικής Προστασίας και της Πυροσβεστικής να θεωρούν δεδομένο ότι θα είναι όλα διαθέσιμα με την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου. Ομως, σύμφωνα με όσα έχει διαμηνύσει η NSPA, στη διάθεση της Π.Υ. θα είναι και τα 12 μεσαίου τύπου Kamov.
Σε ισχύ η σύμβαση για τα ρωσικά, μεσαίου τύπου, ελικόπτερα Kamov, αισιοδοξία για τη διαθεσιμότητα των Sikorsky.
Εχουν εξάλλου προηγηθεί επαφές του υπουργού Χρήστου Στυλιανίδη με αξιωματούχους σε Ε.Ε. και ΗΠΑ προκειμένου να ξεπεραστούν πιθανά εμπόδια. Μια δυσκολία με τα πληρώματα, που μέχρι πρότινος αποτελούνταν από Ουκρανούς και Ρώσους πιλότους, εκφράζεται αισιοδοξία ότι θα ξεπεραστεί το αμέσως επόμενο διάστημα.
Η δεύτερη σύμβαση που «τρέχει» είναι προϋπολογισμού 40 εκατ. ευρώ. Προβλέπει τη μίσθωση 2 ακόμα ελικοπτέρων βαρέος τύπου, 8 μεσαίου τύπου ελικοπτέρων μεταφοράς προσωπικού, ενός αεροσκάφους μεταφοράς προσωπικού και 21 αμφίβιων αεροσκαφών – Air Tractors, όμοιων με αυτά που δοκιμάστηκαν για πρώτη φορά κατά την περυσινή αντιπυρική περίοδο. Η απόφαση για έγκριση της δαπάνης υπεγράφη στις αρχές Μαρτίου, ενώ και σε αυτή την περίπτωση το ελληνικό Δημόσιο θα συμβληθεί όχι απευθείας με τις ιδιοκτήτριες εταιρείες αλλά με τη νατοϊκή υπηρεσία NSPA. Πηγές με γνώση του θέματος πάντως εκτίμησαν, μιλώντας χθες στην «Κ», ότι είναι αρκετά δύσκολο να βρεθούν και οι 21 τράκτορες. Κι αυτό διότι τα περισσότερα αυτού του τύπου αεροσκάφη που διατίθενται στην αγορά είναι μονοθέσια, ενώ η Πυροσβεστική ζητεί τα μισά από τα αεροσκάφη να είναι διθέσια προκειμένου σε αυτά να επιβαίνουν μεταφραστές-σύνδεσμοι με τους αξιωματικούς της Πυροσβεστικής.
Ταυτόχρονα με τα παραπάνω, με πρωτοβουλία του υπουργού κ. Στυλιανίδη γίνεται προσπάθεια να αξιοποιηθεί κονδύλι 4 εκατομμυρίων ευρώ διαθέσιμο μέσω του ευρωπαϊκού μηχανισμού RescEU για τη μίσθωση επιπλέον εναέριων μέσων πυρόσβεσης. Εξέλιξη που θα μετατρέψει την Ελλάδα σε «κόμβο». Σε περίπτωση που ξεπεραστούν γραφειοκρατικού χαρακτήρα αγκυλώσεις και εκταμιευθούν τα χρήματα, τα επιπλέον ελικόπτερα θα σταθμεύουν στην Ελλάδα αλλά ταυτόχρονα θα είναι διαθέσιμα και στον ευρωπαϊκό μηχανισμό πολιτικής προστασίας.
Ανάγκη ποιοτικών και όχι μόνο ποσοτικών αλλαγών
Τα μέτρα που δρομολογούνται για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών είναι σημαντικά, δεν είναι όμως επαρκή: αυτό που χρειάζεται είναι ορισμένες σημαντικές τομές τόσο στη δασοπροστασία όσο και στη διαχείριση των πυρκαγιών. Οι κρίσιμοι «κρίκοι» που εξακολουθούν να λείπουν στην αλυσίδα είναι η στελέχωση των δασαρχείων με εξειδικευμένο προσωπικό, που θα αναλάβει ενεργό ρόλο σε τοπικό επίπεδο, και η σωστή εκπαίδευση της Πυροσβεστικής. Αυτό υποστηρίζει ο Γαβριήλ Ξανθόπουλος, ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων, μέλος της Επιτροπής Goldammer και εμπειρογνώμων σε θέματα δασικών πυρκαγιών. Με αφορμή την πρόσφατη πυρκαγιά στη Χαλκιδική από ανθρώπινο λάθος, επισημαίνει ότι η περίοδος δεν είναι ακίνδυνη.
«Υπάρχουν αλλαγές που δρομολογούνται, όμως αλλαγή σε βάθος δεν υπάρχει ακόμα», εκτιμά ο κ. Ξανθόπουλος. «Ποσοτικά, σε επίπεδο μέσων πυρόσβεσης, γίνονται πολλά. Αυτό που λείπει είναι το ποιοτικό σκέλος, μια νέα προσέγγιση στη διαχείριση του αγροδασικού χώρου και στην οργάνωση της δασικής υπηρεσίας. Μια σωστή κίνηση θα ήταν να διοριστεί σε κάθε δασαρχείο πρώτης και δεύτερης επικινδυνότητας ένας δασολόγος και ένας δασοπόνος που να είναι νέοι στην ηλικία και να ασχολούνται με την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και την πρώτη προσβολή τους. Που θα έχουν γνώση του χώρου ευθύνης τους, θα οργανώνουν την αντιπυρική προετοιμασία προχωρώντας ήδη από τον Νοέμβριο στη σύνταξη σχεδίου για το επόμενο έτος. Που θα συλλέγουν αξιόπιστα στατιστικά, θα συζητούν με τους φορείς σε τοπικό επίπεδο, θα συνεργάζονται με τους εθελοντές και το Πυροσβεστικό Σώμα, που θα οργανώσουν μια ομάδα πρώτης προσβολής μιας πυρκαγιάς. Που θα επισκέπτονται τις περιοχές όπου τα σπίτια βρίσκονται κοντά στο δάσος και θα συζητούν με τους ιδιοκτήτες τους για τα μέτρα που πρέπει να λάβουν, θα επισκέπτονται τα καφενεία στα χωριά για να μιλήσουν με τους αγρότες. Δεν είναι ότι δεν χρειάζεται γενικώς στελέχωση των δασαρχείων – από παντού ακούω δασολόγους να λένε ότι έχουν απομείνει 2-3 άνθρωποι που είναι κοντά στη σύνταξη. Χρειάζεται στελέχωση, αλλά χρειάζεται και ένα κομμάτι αυτής να έχει εξειδίκευση».
Εκπαίδευση
Ενα δεύτερο ζήτημα, σύμφωνα με τον κ. Ξανθόπουλο, είναι η εκπαίδευση της Πυροσβεστικής. «Χρειάζεται μια σοβαρή εκπαίδευση από την αρχή. Η Πυροσβεστική ζητάει συνεχώς νέο προσωπικό και νέα μέσα και τα παίρνει με μεγάλη ευκολία. Δεν είναι όμως, κατά τη γνώμη μου, το ζήτημα αυτό, αλλά πώς θα βελτιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητά της». Οσο για τις πυρκαγιές που ξέσπασαν τις προηγούμενες ημέρες στη Χαλκιδική και σε άλλες περιοχές, ο κ. Ξανθόπουλος εκτιμά ότι δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσουν επειδή βρισκόμαστε στις αρχές της άνοιξης. «Την περίοδο αυτή στα δάση υπάρχει νεκρή καύσιμη ύλη από την προηγούμενη χρονιά. Η νέα βλάστηση, η ζωντανή ύλη, δεν έχει προλάβει ακόμα να αναπτύξει τους ανοιξιάτικους χυμούς της και να αυξήσει την υγρασία της. Αν λοιπόν έχεις μερικές ημέρες ήλιου, που θα στεγνώσουν την ξερή βλάστηση, και άνεμο, είναι εύκολο μια φωτιά να μεταδοθεί. Εχω δει δασικές πυρκαγιές στη Μοντάνα των ΗΠΑ και στη Νορβηγία μέσα στην καρδιά του χειμώνα, σε θερμοκρασίες υπό το μηδέν. Οταν λοιπόν οι αγρότες βάζουν φωτιές για να κάψουν κλαδιά και μετά τις εγκαταλείπουν, δεν είναι δύσκολο να συμβεί το κακό. Προσωπικά έχει τύχει πολλές φορές να ταξιδεύω βράδυ στη Μακεδονία ή στην Πελοπόννησο και να ξεχωρίζω μέσα στη νύχτα πολλές “κόκκινες” εστίες, τη θράκα που σιγοκαίει χωρίς να έχει σβήσει. Εχουμε ιστορικό σημαντικών δασικών πυρκαγιών τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, για παράδειγμα στη Σάμο και στη Λιχάδα της Βόρειας Εύβοιας, δεν είναι πρωτοφανές. Παρ’ όλα αυτά, ο κόσμος εξακολουθεί να ανάβει φωτιές και να τις αφήνει. Αν, όπως σας ανέφερα, γίνονταν τακτικές ενημερώσεις από εξειδικευμένους δασολόγους και περιπολίες, ίσως αυτό να μη συνέβαινε. Δεν αρκεί να εκδίδεται μια πυροσβεστική διάταξη και να περιμένουμε ότι ο βοσκός και ο γεωργός θα την εφαρμόσουν».
