Σε ένα ήσυχο δωμάτιο στο εμβολιαστικό κέντρο στο Ραμπουιγιέ, μια μικρή πόλη περίπου 50 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Παρισιού, μια σειρά σωλήνων εκπέμπει ένα απαλό μπλε φως. Η ίδια γαλάζια λάμψη φωτίζει τη νύχτα και ενα πάρκο της περιοχής.
Αλλά σε αντίθεση με τα τυπικά φώτα στους δρόμους τα οποία συνδέονται στο ηλεκτρικό δίκτυο και εκπέμπουν μια έντονη λάμψη, αυτά τα απόκοσμα φώτα τροφοδοτούνται από ζωντανούς οργανισμούς μέσω μιας διαδικασίας που είναι γνωστή ως βιοφωταύγεια.
Αυτό το φαινόμενο – όπου οι χημικές αντιδράσεις μέσα στο σώμα ενός οργανισμού παράγουν φως – μπορεί να παρατηρηθεί σε πολλές βιοομάδες στη φύση. Οργανισμοί όπως οι πυγολαμπίδες, οι μύκητες και τα ψάρια έχουν την ικανότητα να παράγουν φως μέσω της βιοφωταύγειας. Τα περισσότερα βιοφωταυγή είδη στους ωκεανούς εκπέμπουν ένα μπλε-πράσινο φως, μερικές πυγολαμπίδες και ορισμένα σαλιγκάρια λάμπουν με κίτρινο φως, ενώ τα τρωκτικά springhares που βρίσκονται στη νότια Αφρική έχουν τρίχες που παράγουν μια ζωηρή ροζ λάμψη.
Η τιρκουάζ μπλε λάμψη που λούζει την αίθουσα αναμονής στο Ραμπουιγιέ προέρχεται από ένα θαλάσσιο βακτήριο που ονομάζεται Aliivibrio fischeri. Τα βακτήρια αποθηκεύονται μέσα σε σωλήνες γεμάτους θαλασσινό νερό. Δεδομένου ότι το φως παράγεται μέσω εσωτερικών βιοχημικών διεργασιών που αποτελούν μέρος του μεταβολισμού του οργανισμού, δεν απαιτείται καμία επιπλέον ενέργεια. Στους σωλήνες εισάγεται τροφή για τα βακτήρια – ένα μείγμα βασικών θρεπτικών συστατικών – και αέρας. Για να «σβήσουν τα φώτα», απλά διακόπτεται η παροχή αέρα. Τα βακτήρια σε αναερόβια κατάσταση δεν παράγουν φως.
«Στόχος μας είναι να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο οι πόλεις χρησιμοποιούν το φως», τονίζει η Σάντρα Ρέι, ιδρύτρια της γαλλικής start-up Glowee, η οποία βρίσκεται πίσω από το έργο στο Ραμπουιγιέ. Όπως σημειώνει, ο τρόπος που παράγουμε σήμερα φως έχει διαφοροποιηθεί ελάχιστα από τότε που αναπτύχθηκε ο πρώτος λαμπτήρας το 1879. Ενώ ο λαμπτήρας LED, που εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1960, μείωσε σημαντικά το λειτουργικό κόστος του φωτισμού, υπάρχει ακόμα εξάρτηση από την ηλεκτρική ενέργεια. που παράγεται σε μεγάλο βαθμό από την καύση ορυκτών καυσίμων.
Αν και τα φώτα της Glowee είναι προς το παρόν διαθέσιμα μόνο σε μικρούς σωλήνες για εκδηλώσεις, η εταιρεία σχεδιάζει να παράγει σύντομα διάφορους τύπους, τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε εξωτερικούς χώρους.
Το 2019, το δημαρχείο του Ραμπουγιέ υπέγραψε συνεργασία με την Glowee και επένδυσε 100.000 ευρώ με στόχο να μετατρέψει την πόλη σε «εργαστήριο βιοφωταύγειας πλήρους κλίμακας».
Ο βιοφωτισμός δεν είναι κάτι νέο. Γύρω στο 350 π.Χ., ο Αριστοτέλης είχε περιγράψει τη βιοφωταύγεια σε σκουλήκια και πυγολαμπίδες ως ένα είδος «κρύου» φωτός. Οι ανθρακωρύχοι έβαζαν πυγολαμπίδες σε βάζα ως φωτισμό σε ορυχεία, ενώ εδώ και χρόνια στην Ινδία λαμπεροί μύκητες χρησιμοποιούνται από φυλές για να φωτίζουν πυκνές ζούγκλες.
Ωστόσο, ο Καρλ Τζόνσον, καθηγητής βιολογικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Vanderbilt, πιστεύει ότι υπάρχουν ακόμη σοβαρές προκλήσεις προτού η βιοφωταύγεια πάρει το πράσινο φως για αναπτυξη μεγάλης κλίμακας.
«Πρώτον, πρέπει να ταΐσετε τα βακτήρια και να τα αραιώσετε καθώς μεγαλώνουν», λέει. «Αυτό δεν είναι τόσο εύκολο. Επίσης, το φαινόμενο εξαρτάται σημαντικά από τη θερμοκρασία και αμφιβάλλω ότι θα λειτουργήσει το χειμώνα. Τρίτον, η βιοφωταύγεια είναι πολύ αμυδρή σε σύγκριση με τον ηλεκτρικό φωτισμό. Ίσως όμως η εταιρεία έχει βελτιώσει την ένταση τη».
«Προχωράμε σιγά σιγά», σημειώνει. «Αλλά έχουμε κάνει ήδη τεράστια βήματα και η φιλοσοφία μας για το φως είναι μια απάντηση στην κρίση που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα».
