Με αδιάλειπτη ποιητική παρουσία από το 1988 και εντεύθεν, με την εργογραφία του να περιλαμβάνει έντεκα δημοσιευμένες συλλογές, ο Γιάννης Μασμανίδης χαράζει τις προσωπικές του συγγραφικές διαδρομές στον χώρο της νεοελληνικής ποίησης.
Η παρούσα κριτική-ερμηνευτική προσέγγιση θα προσπαθήσει να ιχνηλατήσει και να αναδείξει θεματικές, γλωσσικές, υφολογικές, φορμαλιστικές και διακειμενικές πτυχές αυτής της διαδρομής, εστιάζοντας στις τρεις τελευταίες του ποιητικές συλλογές: “Διασάφησις”( εκδ. Θερμαϊκός, 2010), “Των εκλιπόντων παρακείμενος”( εκδ. Νησίδες, 2015) και “Εύλαλη φιλαμαρτήμων ερημία”( εκδ. Νησίδες, 2020).
Δεσπόζουσες θεματολογικές πτυχές της ποίησής του είναι η αναπόδραστη θνητότητα, η μοναξιά, ο έρωτας, η εγκατάλειψη, η υπαρξιακή αγωνία, η φθοροποιός και ανηλεής δύναμη του χρόνου όπου το σώμα πάσχει και γηράσκει ( σωματοποίηση της γραφής), με στίχους στο μεταίχμιο ζωής και θανάτου:
Ποιητής του ΑΠΠΟΛΥΜΙ κάθε μέρα στοίχημα βάζω για το τέλος
κάθε μέρα ψεύτικα νικώ την εγκατάλειψη
“Εύλαλη φιλαμαρτήμων ερημία”
Πολλαπλά γέρασα
μέσα στο χρόνο
“Των εκλιπόντων παρακείμενος”
Στα προαναφερθέντα, ειδική μνεία πρέπει να γίνει και για τη διακειμενικότητα των στίχων με ομότεχνους ποιητές, όπως αυτή εκφράζεται στη συλλογή “Των εκλιπόντων παρακείμενος”, όπου στις τέσσερις θεματικές ενότητες προτάσσονται στίχοι των ποιητών: Της μοναξιάς-Δ.Π.Παπαδίτσας, Του έρωτα-Νικηφόρος Βρεττάκος, Της προσδοκίας-Βύρων Λεοντάρης, Του θανάτου-Κώστας Μόντης.
Ο άστικτος λόγος, οι διασκελισμοί, οι ισχυρές μεταφορές, η χρήση του πολυτονικού, ο κοφτός στίχος( στη συλλογή “Εύλαλη φιλαμαρτήμων ερημία” γίνεται εκτενέστερος), καθορίζουν τη γλωσσοκεντρική πολυμορφική έκφραση, με τη νοηματική πύκνωση να αποτελεί αντίβαρο της υφολογικής λιτότητας. Οι συλλογές γεφυροποιούνται με την πρόταξη ως μότο στίχων της προηγούμενης στην επόμενη, δεικνύοντας τη θεματολογική και τεχνοτροπική τους αλληλεπίδραση και αλληλουχία.
Το ύφος γραφής εμπλουτίζεται με τη χρήση της συναισθησίας ( Τώρα πια/Αγγίζω με τα μάτια/Βλέπω με την αφή -“Εύλαλη φιλαμαρτήμων ερημία”, Χαϊδεύω/Το όνομά σου/με τα μάτια μου-“Διασάφησις”, Με της αφής σου/Τη σκιά/Συνομιλώ τώρα-“Των εκλιπόντων παρακείμενος”, όπως επίσης και με την αυτοαναφορικότητα των στίχων για τη γλώσσα και τη διαδικασία της συγγραφής ( Με κοπίδια/Πένσες/Και τα συναφή/Ανειδίκευτος εργάτης/Πλανίζω/Τις λέξεις-“Διασάφησις”, Μόνος δεν είμαι όταν η μοναξιά πνίγει/Γράφω-“Εύλαλη φιλαμαρτήμων ερημία”).
Εν συνόψει, του ιδιωτικού βιώματος, της ενδοσκόπησης και των πεσιμιστικών τόνων είναι η γραφή του Γιάννη Μασμανίδη, στην οποία η ζωή, ο έρωτας, ο θάνατος και οι υπαρξιακές πληγές συνυφαίνονται και μετουσιώνονται σε λόγο ποιητικό.
Γιώργος Διαμάντης
