Εχουν παρέλθει σχεδόν τρεις μήνες από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η Ρωσία υφίσταται περισσότερες κυρώσεις από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο. Τα ιλιγγιώδη έσοδά της από τους υδρογονάνθρακες, όμως, δίνουν στο Κρεμλίνο τη δυνατότητα να στηρίζει το ρούβλι και τη ρωσική οικονομία και παράλληλα να περιορίζει τον αντίκτυπο του πολέμου για τους καταναλωτές. Σε αντίθεση με το 2014 και την προσάρτηση της Κριμαίας, όταν οι κυρώσεις της Δύσης έπληξαν τη ρωσική οικονομία καθώς συνέπεσαν με την πτώση των τιμών του πετρελαίου, τώρα η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας έχει αποτρέψει τη φυγή κεφαλαίων από τη χώρα επιβάλλοντας ελέγχους στις κινήσεις τους. Συνέδραμε, άλλωστε, το γεγονός ότι ακυρώθηκαν οι πιστωτικές κάρτες των Ρώσων στο εξωτερικό.
Φυγή ξένων εταιρειών
Δεν λείπουν, πάντως, τα σημάδια των πληγών που ανοίγει στη ρωσική οικονομία ο συνδυασμός του πολέμου και των κυρώσεων: κλειστά καταστήματα ξένων επιχειρήσεων που εγκατέλειψαν ή εγκαταλείπουν σταδιακά τη χώρα, ραγδαία πτώση των πωλήσεων αυτοκινήτων, των αιτήσεων για στεγαστικά δάνεια αλλά και των φορολογικών εσόδων. Μολονότι οι ρωσικές αρχές δεν το παραδέχονται επισήμως, τα στελέχη του ρωσικού υπουργείου Οικονομικών προβλέπουν πως φέτος η χώρα θα γνωρίσει τη μεγαλύτερη ύφεση των τελευταίων δεκαετιών, καθώς οι κυρώσεις εμποδίζουν την πρόσβαση των ρωσικών βιομηχανιών σε καίριας σημασίας εξαρτήματα, τεχνολογίες αλλά και κεφάλαια. Η επίσημη πρόβλεψη της τράπεζας της Ρωσίας μιλάει, πάντως, για συρρίκνωση της οικονομίας κατά 8% έως 10% φέτος, ενώ εκτιμά πως το τέταρτο τρίμηνο η ύφεση θα φθάσει στο 16,5%. Το υπουργείο Οικονομικών προειδοποίησε, άλλωστε, μέσα στην εβδομάδα ότι η ύφεση θα παραταθεί και το επόμενο έτος.
Επιπλέον, η τελευταία δημοσκόπηση της Otkritie Bank φέρει το 58% των Ρώσων να καταγράφει ελλείψεις ειδών διατροφής στα καταστήματα της χώρας και το 30% να αποθηκεύει τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης. Αλλη δημοσκόπηση της Levada Center διαπιστώνει πως το 85% των ερωτηθέντων θεωρεί εντελώς ακατάλληλη αυτή την περίοδο για μεγάλες αγορές, για αγορές διαρκών αγαθών ή για τη σύναψη στεγαστικού δανείου. Πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο αυτού του είδους απαισιοδοξίας που έχει καταγραφεί στη Ρωσία εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία.
Οι οικονομολόγοι της τράπεζας της Ρωσίας χαρακτηρίζουν την κατάσταση στη χώρα «αντιστροφή της παγκοσμιοποίησης», ενώ εκτιμούν πως θα επαναληφθούν φαινόμενα όπως εκείνα της δεκαετίας του 1990 όταν πολλοί Ρώσοι ταξίδευαν σε Κίνα και Τουρκία για να αγοράσουν χοντρικά είδη ένδυσης και άλλα καταναλωτικά προϊόντα και να τα πουλήσουν στην εγχώρια αγορά. Οπως τονίζει η Τατιάνα Ολρόβα, οικονομολόγος της Oxford Economics, «οι περιορισμοί στις εισαγωγές λειτουργούν ως βραδυφλεγές δηλητήριο». Η ίδια εξηγεί πως με την πάροδο του χρόνου οι κυρώσεις θα έχουν ως αποτέλεσμα να εξαφανιστεί εξοπλισμός που δεν θα είναι δυνατόν να αντικατασταθεί. Η Ρωσία έχει διακόψει τη δημοσίευση αναλυτικών στοιχείων για τις ροές των εμπορικών συναλλαγών της ώστε να μη φανεί ο αντίκτυπος των κυρώσεων. Σύμφωνα, όμως, με την Capital Economics, τα στοιχεία που δημοσίευσαν οι εμπορικοί εταίροι της φέρουν τις εισαγωγές της να έχουν σημειώσει πτώση 45% στη διάρκεια του Μαρτίου.
Το πλήρες πετρελαϊκό εμπάργκο της Ε.Ε. θα κοστίσει 155 δισ. δολ. στη Μόσχα.
Σε ό,τι αφορά τα έσοδα από τις εξαγωγές υδρογονανθράκων, στηρίζουν μεν τώρα τη ρωσική οικονομία, αλλά σύντομα θα σημειώσουν ραγδαία πτώση όταν τεθεί σε εφαρμογή το πλήρες εμπάργκο της Ε.Ε. στο ρωσικό πετρέλαιο. Σύμφωνα με το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (IIF), ένα πλήρες πετρελαϊκό εμπάργκο κατά της Ρωσίας θα κοστίσει στην οικονομία της τουλάχιστον 155 δισ. δολάρια μέσα στην επόμενη τριετία.
Η αυτοκινητοβιομηχανία
Ενδεικτική των επικείμενων επιπτώσεων είναι η εικόνα της αυτοκινητοβιομηχανίας στη χώρα. Ο κλάδος που γνώρισε την ευημερία και την ανάπτυξη όταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν προσπάθησε να προσελκύσει ξένες επιχειρήσεις και να διαφοροποιήσει τη ρωσική οικονομία μειώνοντας την εξάρτησή της από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Τώρα η παραγωγή του έχει μειωθεί δραματικά από την αρχή του πολέμου, καθώς οι εμβληματικές αυτοκινητοβιομηχανίες της Δύσης έκλεισαν τις μονάδες παραγωγής τους στη χώρα, με αποτέλεσμα να λείψουν καίριας σημασίας εξαρτήματα για τις εγχώριες βιομηχανίες.
Τον Απρίλιο οι πωλήσεις αυτοκινήτων σημείωσαν πτώση 80%, που ήταν και η μεγαλύτερη από όταν άρχισαν να καταγράφονται τα σχετικά στοιχεία. Ακόμη και οι κινεζικές επιχειρήσεις, που η Μόσχα ήλπιζε ότι θα κάλυπταν το κενό, ανέφεραν πτώση παραγωγής. Η αντίδραση του Κρεμλίνου ήταν να εθνικοποιήσει ορισμένες μονάδες παραγωγής, ενώ παράλληλα υποσχέθηκε να αναβιώσει ορισμένες εμβληματικές βιομηχανίες της σοβιετικής εποχής. Και βέβαια οι αρμόδιες αρχές δεν έχουν διευκρινίσει από πού υποτίθεται πως θα προμηθεύονται τα αναγκαία εξαρτήματα.
