Προετοιμασμένη για ένα «θερμό καλοκαίρι» με την Αγκυρα και με καταγεγραμμένα όλα τα πιθανά σενάρια κινήσεων της τουρκικής πλευράς και τις ανάλογες ελληνικές «απαντήσεις» βρίσκεται η Αθήνα μετά την επιλογή του Ταγίπ Ερντογάν να επενδύσει στη στρατηγική της έντασης, στον απόηχο της επιτυχημένης επίσκεψης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στις ΗΠΑ.
Οπως εκτιμούν κυβερνητικές πηγές, ο Τούρκος πρόεδρος κατέληξε στην απόφαση να διατηρήσει σταθερά ψηλά το θερμόμετρο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις: Πρώτον, επειδή όντως ενοχλήθηκε σφόδρα από τα αποτελέσματα των επαφών του κ. Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον, καθώς καθίσταται σαφές ότι απομακρύνεται ο στόχος της απόκτησης F-16 από την Αγκυρα, ενώ αντιθέτως η Ελλάδα εισέρχεται σε τροχιά προμήθειας F-35 από τις ΗΠΑ.
Δεύτερον, διότι οδεύει προς τις προεδρικές εκλογές για πρώτη φορά από μειονεκτική θέση και με την τουρκική οικονομία και τους πολίτες να δοκιμάζονται, με αποτέλεσμα να του είναι χρήσιμοι οι όποιοι αντιπερισπασμοί στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Τρίτον, επειδή έθεσε πολύ ψηλά τον πήχυ στο ΝΑΤΟ με τις απειλές περί βέτο στην προοπτική εισδοχής της Σουηδίας και της Φινλανδίας στη Συμμαχία. Οπως λέγεται, με δεδομένο ότι πιθανότατα ο Τούρκος πρόεδρος θα υποχρεωθεί να κάνει βήματα προς τα πίσω έναντι της Συμμαχίας, το πιθανότερο είναι να επιχειρήσει να τα αντισταθμίσει ακολουθώντας «σκληρή γραμμή» έναντι της Αθήνας.
Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση έχει επεξεργαστεί σειρά σεναρίων –και συνδυασμού σεναρίων– για τις πιθανές κινήσεις του Ταγίπ Ερντογάν τις αμέσως επόμενες εβδομάδες. Σε αυτά περιλαμβάνονται:
• Το άνοιγμα της στρόφιγγας του προσφυγικού από πλευράς Τουρκίας. Ηδη τον Απρίλιο και τον Μάιο έχει καταγραφεί αύξηση των ροών, σε σχέση με τους αντίστοιχους περυσινούς μήνες, τόσο στον Εβρο όσο και προς τα νησιά του Αιγαίου. Ως εκ τούτου, τα μέτρα φύλαξης των συνόρων έχουν ήδη αναβαθμιστεί.
• Η «εντατικοποίηση» της πρακτικής των παραβιάσεων και των υπερπτήσεων που εκτός των άλλων εγκυμονούν και τον κίνδυνο ατυχήματος. Στο συγκεκριμένο πεδίο ιδιαίτερη σημασία δίδεται, μετά και τις «απειλές» του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στο ενδεχόμενο η Αγκυρα να εστιάσει σε μεγάλα νησιά που η ίδια υποστηρίζει πως πρέπει να αποστρατιωτικοποιηθούν.
Στο επίκεντρο νέα εργαλειοποίηση του προσφυγικού, υπερπτήσεις σε μεγάλα νησιά και αποστολή ερευνητικού σκάφους.
• Η επανάληψη «ημερών του 2020» και «Ορούτς Ρέις», με την έξοδο κάποιου ερευνητικού πλοίου στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο.
• Η επανεκκίνηση των τουρκικών γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ τον Ιούλιο, που επίσης θα επιβαρύνει το κλίμα. Υπενθυμίζεται πως η Αγκυρα προμηθεύτηκε πριν από μερικούς μήνες –τον περασμένο Νοέμβριο– και τέταρτο γεωτρύπανο, το οποίο εκτιμάται πως θα είναι έτοιμο να «δραστηριοποιηθεί» τον μεθεπόμενο μήνα.
Τέλος, ως ακραία πλην όμως όχι απίθανα σενάρια περιγράφονται η αποστολή τουρκικού ερευνητικού σκάφους νοτίως της Κρήτης και ενδεχόμενη προσπάθεια της Αγκυρας να παρεμποδίσει ελληνική άσκηση στα Δωδεκάνησα.
Οπως προαναφέρθηκε, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η κυβέρνηση είναι προετοιμασμένοι και με ξεκάθαρη στρατηγική έναντι της Αγκυρας. Η Αθήνα διαμηνύει πως είναι ανοικτή στη διατήρηση διαύλων επικοινωνίας με την τουρκική πλευρά, αλλά παράλληλα έχει καταστήσει σαφές πως βρίσκεται σε απόλυτη ετοιμότητα για την αντιμετώπιση τυχόν προκλήσεων. Παράλληλα, δε, αναδεικνύει σε όλα τα διεθνή fora από το ΝΑΤΟ μέχρι την Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά και στην Ουάσιγκτον τις κινήσεις της Αγκυρας που δυναμιτίζουν το κλίμα.
Τέλος, παρότι, όπως προαναφέρθηκε, η Αθήνα προετοιμάζεται για κάθε πιθανό ενδεχόμενο, υπάρχει και εκτίμηση πως ο Ερντογάν δύσκολα θα ξεπεράσει κάποιες «κόκκινες γραμμές». Οπως σημειώνουν κυβερνητικές πηγές, υπάρχουν τα «φρένα» του ΝΑΤΟ και της Ουάσιγκτον που σε καμία περίπτωση δεν θέλουν μια εστία έντασης στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Επίσης, και ο ίδιος ο Ερντογάν επιδιώκει να δοθούν τους αμέσως επόμενους μήνες κάποιες ανάσες στη δοκιμαζόμενη τουρκική οικονομία μέσω του τουρισμού, οπότε θα σκεφτεί δύο φορές κινήσεις που θα δημιουργήσουν ακραία ένταση.
Το δεύτερο μεγάλο θέμα στο οποίο εστιάζει ο πρωθυπουργός είναι βεβαίως η ενεργειακή κρίση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και η ακρίβεια που αυτή πυροδοτεί. Ο κ. Μητσοτάκης δεν αναμένει ουσιαστικές αποφάσεις στην επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής και θα προχωρήσει με το Εθνικό Σχέδιο που έχει ανακοινωθεί. Παράλληλα, εκφράζεται συγκρατημένη αισιοδοξία ότι από τον Ιούλιο θα υπάρξει περιθώριο για νέες ενισχύσεις στο πεδίο των τιμών της βενζίνης με βάση τον δημοσιονομικό χώρο που εκτιμάται πως θα δημιουργηθεί λόγω τουρισμού.
Οι φόροι και η επιστολή Τζεντιλόνι
Αντίθετη στην αντιμετώπιση των πιέσεων που δημιουργεί στις τιμές της ενέργειας ο πόλεμος στην Ουκρανία μέσω οριζόντιας μείωσης της φορολογίας, όπως για παράδειγμα του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα, είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως προκύπτει από επιστολή του αρμόδιου επιτρόπου Οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι προς τον Χρήστο Σταϊκούρα. Αντιθέτως, επικροτούνται πολιτικές στήριξης που έχει ήδη υιοθετήσει η κυβέρνηση. Συγκεκριμένα, στην επιστολή αναφέρεται: «Οσον αφορά το ζήτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, επιτρέψτε μου να τονίσω ότι η μείωση της ειδικής φορολογίας δεν είναι, κατ’ ανάγκην, ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος για να αντιμετωπισθούν τα βάρη στους λογαριασμούς ενέργειας, ειδικά εάν οι υψηλές τιμές επιμείνουν. Η χρησιμοποίηση των υψηλότερων εσόδων από τους φόρους στην ενέργεια ή από τα υπερκέρδη ενεργειακών εταιρειών μπορεί να βοηθήσει στη χρηματοδότηση στοχευμένης στήριξης ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων ή σε συγκεκριμένες κατηγορίες καταναλωτών στον τομέα των μεταφορών, με έναν πιο δίκαιο και βιώσιμο τρόπο. Αυτό μπορεί να εφαρμοστεί με τη μορφή κουπονιών ή επιστροφής χρημάτων».
