Τουλάχιστον δύο χρόνια απαιτούνται για την κατεδάφιση ενός αυθαιρέτου. Τρεις μήνες και 11 δικαιολογητικά χρειάζονται για την αναγγελία άσκησης επαγγέλματος βοηθού οδοντιάτρου. Τι περιλαμβάνει το Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών για τον περιορισμό της γραφειοκρατίας.
Μπορεί η γραφειοκρατία και η πολυνομία να είναι ισχυρότερες από μια υπουργική απόφαση και το συνταγματικά κατοχυρωμένο ατομικό δικαίωμα και υποχρέωση του κράτους της προστασίας του περιβάλλοντος; Η απάντηση είναι καταφατική. Προς επίλυση όμως πιθανών αποριών, ας λάβουμε ως παράδειγμα την περίπτωση ενός αυθαιρέτου στον αιγιαλό ή σε δάσος για το οποίο υπάρχει τελεσίδικη κοινή υπουργική απόφαση κατεδάφισης και έχει προηγηθεί αυτοψία των επιθεωρητών δόμησης. Πόσος χρόνος απαιτείται για να κατεδαφιστεί; Περίπου δύο χρόνια, χωρίς να ληφθεί υπόψη το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να τελεσιδικήσει η απόφαση κατεδάφισης, σε περίπτωση άσκησης αίτησης ακύρωσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας από τον ενδιαφερόμενο.
Οι κατεδαφίσεις αυθαιρέτων κατασκευών σε αιγιαλό και δασικές εκτάσεις, κατόπιν εντολής του υπουργού Περιβάλλοντος, αποτελούν μία από τις 1.500 διαδικασίες που περιλαμβάνει ο «Μίτος». Πρόκειται για το Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών, τη διαδικτυακή πλατφόρμα (mitos.gov.gr), που περιγράφει επακριβώς τα βήματα, το κόστος, τον αριθμό των δικαιολογητικών και το χρονικό διάστημα που χρειάζεται το Δημόσιο για να ολοκληρώσει σειρά διοικητικών διαδικασιών. Τον «Μίτο» παρουσίασαν χθες για πρώτη φορά, σε εκδήλωση για την απονομή των βραβείων ψηφιακής διακυβέρνησης 2020-2021, ο υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης και ο γενικός γραμματέας Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών Λεωνίδας Χριστόπουλος. Οπως εξήγησε ο κ. Πιερρακάκης, μέσω του «Μίτου», που αποτυπώνει επακριβώς τον τρόπο, τον χρόνο και το κόστος υλοποίησης των διαδικασιών του Δημοσίου, επιδιώκεται να περιοριστεί ο λαβύρινθος της γραφειοκρατίας. Εξάλλου, τέτοιου είδους βήματα έχουν πραγματοποιήσει ήδη στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, με τη συρρίκνωση σε ένα, των 25 μέχρι πρότινος πιστοποιητικών φερεγγυότητας.
Απλούστευση
Η καταχώριση κάθε διαδικασίας ολοκληρώνεται με την απόδοση ενός μοναδικού κωδικού αριθμού, ο οποίος απο- τελεί την ταυτότητα κάθε διαδικασίας στο Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών.
Το Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών, όπως εξήγησε ο κ. Χριστόπουλος, θα αποτελέσει έναν από τους τρεις πυλώνες για τον περιορισμό της γραφειοκρατίας. Οι υπόλοιποι δύο περιλαμβάνουν το εθνικό πρόγραμμα απλούστευσης διαδικασιών για την απλούστευση και ψηφιοποίηση των διοικητικών διαδικασιών και το παρατηρητήριο για τη γραφειοκρατία. Το μητρώο αναπτύσσεται από την ΕΔΥΤΕ GRNET, φορέα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, βάσει των προδιαγραφών και των κατευθυντηρίων γραμμών που δίνει η Γενική Γραμματεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών. Η καταχώριση κάθε διαδικασίας ολοκληρώνεται με την απόδοση ενός μοναδικού κωδικού αριθμού, ο οποίος αποτελεί την ταυτότητα κάθε διαδικασίας στο Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών (π.χ. 681614 για την ατομική επαγγελματική άδεια αλιείας).
Καταγραφή
Μέχρι σήμερα ο «Μίτος», που συνεχώς εμπλουτίζεται, περιλαμβάνει περίπου 1.500 δημοσιευμένες διαδικασίες από περίπου 4.500 που έχουν αρχικά καταγραφεί, με το σύνολο των διαδικασιών του Δημοσίου να τοποθετείται σε περίπου 6.000. Η καταχώριση γίνεται από συντάκτες που υπάρχουν σε όλα τα υπουργεία και οι οποίοι καταγράφουν όλα τα στάδια της διαδικασίας. Η πλατφόρμα, που σήμερα είναι διαθέσιμη σε πιλοτικό στάδιο, θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία μέχρι τα τέλη της χρονιάς και θα έχει μεγάλη χρησιμότητα τόσο για τον πολίτη όσο και για τον δημόσιο υπάλληλο. Ενδεικτικά, οι πολίτες θα είναι σε θέση να ενημερώνονται για το πότε μια διαδικασία τροποποιείται και να υποβάλουν παράπονα ή καταγγελίες. Επίσης, ο «Μίτος» θα διαλειτουργεί με άλλες πλατφόρμες, όπως το ηλεκτρονικό παράβολο (e-paravolo), η πύλη EU-GO για τις διασυνοριακές υπηρεσίες και το νέο πληροφοριακό σύστημα των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολίτη (ΚΕΠ).
Ωστόσο, ο χάρτης των διαδικασιών του Δημοσίου έχει και μία ακόμη χρησιμότητα. Αποκαλύπτει τον καφκικό λαβύρινθο της γραφειοκρατίας και της πολυνομίας που θα πρέπει να ακολουθήσουν ένας πολίτης ή μία επιχείρηση για να αποκτήσουν πρόσβαση σε υπηρεσίες που δεν είναι δυνατόν να διατεθούν μέσω του ψηφιακού γκισέ, του gov.gr.
Δύο και τρεις μήνες αναμονή για μια άδεια εργασίας
Χάρη στο Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών «φωτίζεται» ο σκοτεινός καφκικός λαβύρινθος της γραφειοκρατίας όσον αφορά την απασχόληση και τις επενδύσεις. Για παράδειγμα, για την έκδοση άδειας λειτουργίας υδατοδρομίου απαιτούνται οκτώ μήνες και δέκα δικαιολογητικά. Το πιο σημαντικό, όμως, που προκύπτει από τη χαρτογράφηση των διαδικασιών του Δημοσίου είναι ότι η άδεια λειτουργίας ενός υδατοδρομίου στηρίζεται σε όσα προβλέπουν τέσσερις διαφορετικοί νόμοι (4903/2022, 4850/2021, 4757/2020, 4663/2020), τρεις Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις, δύο Υπουργικές Αποφάσεις και οκτώ εγκύκλιοι. Για την έκδοση της άδειας λειτουργίας απαιτούνται συνολικά 24 βήματα.
Σημαντικό αριθμό δικαιολογητικών, 17 έως 18, απαιτεί και η έκδοση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας ανώτερης ιδιωτικής σχολής δραματικής τέχνης ή χορού (Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου). Το κόστος της διαδικασίας είναι 147 έως 440 ευρώ και η προθεσμία διεκπεραίωσης είναι δύο μήνες. Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να ξεκινήσουν από την υποβολή αίτησης-υπεύθυνης δήλωσης και στη συνέχεια να προσκομίσουν την απόδειξη πληρωμής παραβόλου, να ετοιμάσουν κάτοψη των χώρων της σχολής, με υπογραφή μηχανικού, τομή στην οποία περιλαμβάνεται το καθαρό ύψος των αιθουσών, με υπογραφή μηχανικού, και υπεύθυνη δήλωση δύο πολιτικών μηχανικών για τη στατική επάρκεια και την αντοχή του κτιρίου. Για να ολοκληρωθεί η διαδικασία απαιτούνται αντίγραφο άδειας οικοδομής, βεβαίωση από την Πολεοδομία ότι επιτρέπεται στο συγκεκριμένο οικοδομικό τετράγωνο η στέγαση και λειτουργία δραματικής σχολής και σχολής χορού, βεβαίωση Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, άδεια αλλαγής χρήσης σε ανώτερη σχολή δραματικής τέχνης ή ανώτερη σχολή χορού, εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας της σχολής, συγκεντρωτική κατάσταση με τα ονόματα των καθηγητών ανά διδασκόμενο μάθημα και αντίγραφο του καταστατικού. Η λίστα περιλαμβάνει φωτοαντίγραφα σπουδών και αστυνομικής ταυτότητας, υπεύθυνη δήλωση ότι ο ενδιαφερόμενος δεν είναι δημόσιος υπάλληλος, βιογραφικό σημείωμα με αναλυτική αναφορά σε χρονολογίες, αντίγραφο της συνεδρίασης του οργάνου διοίκησης του ΝΠΔΔ με το οποίο προτείνεται ο διευθυντής της ανώτερης σχολής και υπεύθυνη δήλωση ότι έχει εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις αν πρόκειται για αιτούντα.
Ακόμη κι αν πρόκειται για την εξασφάλιση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας ερασιτεχνικής σχολής χορού, ο αριθμός των δικαιολογητικών παραμένει μεγάλος. Απαιτούνται 14 έως 16 δικαιολογητικά, κόστος 147 έως 440 ευρώ και περίπου τρεις μήνες. Προβλέπονται ακόμη 12 βήματα, όπως η υποβολή αίτησης και δικαιολογητικών, ο έλεγχος και η πρωτοκόλλησή τους, η διαβίβασή τους στην Επιτροπή Κτιριολογικού Ελέγχου της Περιφέρειας, η διενέργεια αυτοψίας και η σύνταξη πρακτικού αυτοψίας από την Επιτροπή Κτιριολογικού Ελέγχου της Περιφέρειας, η αυτεπάγγελτη αναζήτηση ποινικού μητρώου, η σύνταξη βεβαίωσης έναρξης λειτουργίας, η υπογραφή αριθμού βεβαιώσεων και η καταχώριση της απόφασης στη «Διαύγεια».
Χρονοβόρος είναι και η διαδικασία της αναγγελίας άσκησης επαγγέλματος βοηθού οδοντιάτρου, απαιτώντας 11 δικαιολογητικά και 90 ημέρες. Τρεις μήνες απαιτούνται και για την έκδοση βεβαίωσης άσκησης επαγγέλματος μαίας – μαιευτή, ενώ απαιτούνται οκτώ δικαιολογητικά και κόστος 8 ευρώ. Στον αντίποδα, για τη «νέα γενιά» δραστηριοτήτων οι διαδικασίες είναι πιο απλές. Η έκδοση, για παράδειγμα, άδειας καλλιέργειας βιομηχανικής κάνναβης απαιτεί έως έξι δικαιολογητικά και χρονικό διάστημα μόλις 15 ημερών.
Αυθαίρετα: δύο χρόνια από την απόφαση έως την κατεδάφιση
Μέσω του «Μίτου», για πρώτη φορά, απεικονίζεται λεπτομερώς η πραγματικότητα των κατεδαφίσεων αυθαιρέτων στην Ελλάδα. Απαιτούνται δηλαδή τουλάχιστον 24 μήνες, όσο η μισή θητεία μιας κυβέρνησης ακόμη και κατόπιν εντολής υπουργού Περιβάλλοντος, για να κατεδαφιστεί μία παράνομη κατασκευή σε δασική έκταση ή αιγιαλό. Κι αυτό όταν ο εκτιμώμενος χρόνος υλοποίησης, που προβλέπει το Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών, δεν συμπεριλαμβάνει το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την τελεσιδικία της απόφασης κατεδάφισης, σε περίπτωση άσκησης αίτησης ακύρωσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας από τον ενδιαφερόμενο. Τι περιλαμβάνει, σήμερα, ο μπερδεμένος μίτος της διαδικασίας κατεδάφισης αυθαιρέτων; Συνολικά εννέα βήματα που περιλαμβάνουν:
• Την έκδοση εντολής κατεδάφισης προς το τμήμα επιθεώρησης δόμησης και κατεδαφίσεων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
• Τη διαβίβαση της πράξης κατεδάφισης στην αρμόδια υπηρεσία της αποκεντρωμένης διοίκησης όπου υπάγεται η προς κατεδάφιση αυθαίρετη κατασκευή, για την υλοποίησή της.
• Την προμέτρηση και τον προϋπολογισμό του τεχνικού αντικειμένου της κατεδάφισης.
• Την υποβολή αιτήματος χρηματοδότησης στο Πράσινο Ταμείο, για εκτέλεση της επικείμενης κατεδάφισης.
• Τη σύνταξη τεχνικών προδιαγραφών του έργου της επικείμενης κατεδάφισης και υποβολή τους στη Διεύθυνση Προμηθειών, Υποδομών και Διαχείρισης Υλικού του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
• Τη διενέργεια διαγωνισμού και σύναψη σύμβασης με ανάδοχο του έργου της κατεδάφισης.
• Την έκδοση εντολής εκτέλεσης κατεδάφισης προς τον ανάδοχο του έργου.
• Τη διενέργεια κατεδάφισης.
• Τη σύνταξη πρωτοκόλλου παραλαβής εργασιών.
Δημοπράτηση ακινήτων
Στον τομέα της δημόσιας ακίνητης περιουσίας, η εκμίσθωση ακινήτου δήμου με δημοπρασία απαιτεί δύο μήνες και 13 βήματα. Αυτά περιλαμβάνουν τη σύνταξη εισήγησης από την αρμόδια υπηρεσία του δήμου προς το δημοτικό συμβούλιο για έγκριση μίσθωσης, την απόφαση δημοτικού συμβουλίου, την ανάρτηση απόφασης στο Διαύγεια, τη σύνταξη έκθεσης εκτίμησης ακινήτου, την απόφαση κατάρτισης όρων διακήρυξης, την ανάρτηση απόφασης στο Διαύγεια, τη δημοσίευση διακήρυξης, τη διενέργεια δημοπρασίας και τη συνεδρίαση της οικονομικής επιτροπής. Εάν ο διαγωνισμός αποβεί άγονος, η δημοπρασία, με απόφαση δημάρχου, επαναλαμβάνεται υποχρεωτικά. Επίσης, εάν το αποτέλεσμα δεν κατακυρωθεί, το δημοτικό συμβούλιο δύναται να αποφασίσει κατά τη διακριτική του ευχέρεια είτε την επανάληψη της δημοπρασίας, είτε την εκμίσθωση με απευθείας συμφωνία. Σε περίπτωση κατακύρωσης, καλείται ο πλειοδότης να υπογράψει τη σύμβαση σε διάστημα δέκα ημερών.
Υπομονή απαιτείται και σε ένα άλλο πεδίο, αυτό της υποβολής καταγγελιών στη Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας για βιομηχανικά προϊόντα και εγκαταστάσεις που δεν πληρούν τις προβλεπόμενες προδιαγραφές ασφάλειας. Οπως προκύπτει από το Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών, αν και απαιτούνται μόλις δύο βήματα, δηλαδή η υποβολή αναφοράς-καταγγελίας και η αξιολόγησή της, η προβλεπόμενη προθεσμία διεκπεραίωσής της είναι 50 ημέρες.
Ηλεκτρονικό έγκλημα
Αντίστοιχα, μακρύ μοιάζει το χρονικό διάστημα για την ολοκλήρωση της εξέτασης και της έναρξης, εάν κριθεί απαραίτητο, διαδικασιών ποινικής διερεύνησης ύστερα από την υποβολή καταγγελίας στη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος για εγκλήματα κυβερνοχώρου. Απαιτούνται δηλαδή τρεις μήνες για να πραγματοποιηθούν συνολικά πέντε βήματα. Η υποβολή καταγγελίας ηλεκτρονικά ή με φυσική παρουσία, η αξιολόγηση-εξακρίβωσή της από το αρμόδιο τμήμα της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, η ανάθεση σε αρμόδιο τμήμα της Διεύθυνσης, η ενημέρωση της αρμόδιας υπηρεσίας και τέλος η πραγματοποίηση των απαιτούμενων ενεργειών για την ολοκλήρωση της διαδικασίας.
