Αν υπήρχε μια στιγμή που η παραίτηση του εθνικού τραπεζίτη της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι έπρεπε να αποφευχθεί πάση θυσία, αυτή ήταν η χθεσινή. Και όμως ο «γκουρού» του χρηματοπιστωτικού συστήματος έφτασε στο χείλος της εξόδου από το κυβερνητικό σχήμα, αφήνοντας εμβρόντητους τόσο τους Ιταλούς πολίτες, όσο και τους αξιωματούχους των Βρυξελλών.
Αντιλαμβανόμενος το χάος, το οποίο περιμένει τη γειτονική χώρα σε περίπτωση που ο Μάριο Ντράγκι κάνει πράξη την απειλή του και απεμπλακεί από τα πρωθυπουργικά του καθήκοντα, ο Πρόεδρος της Ιταλίας, Σέρτζιο Ματαρέλα αρνήθηκε να αποδεχθεί την παραίτηση του «Σούπερ Μάριο», καθώς οι περισσότεροι αναλυτές στοιχηματίζουν πως δεν υπάρχει άλλο φυσικό πρόσωπο να βγάλει τη γειτονική χώρα από το τέλμα, στο οποίο οδεύει με γεωμετρική πρόοδο.
Συμμαζεύοντας το χάος
Παρά την ισχυρή βιομηχανική βάση της, η ιταλική οικονομία (τρίτη στην Ευρωζώνη) βρίσκεται σε οριακό σημείο μετά την πανδημική κρίση, αλλά και την οικονομική κρίση που αυτή προκάλεσε. Παρά τις αντιξοότητες, ο 75χρονος Μάριο Ντράγκι κατάφερε, ωστόσο, με τα «μαγικά» του να επιστρέψει τη χώρα του σε αναπτυξιακή τροχιά το 2021, σε σημείο που να τον επευφημούν δημοσίως διεθνείς προσωπικότητες, όπως ο Ιταλός σχεδιαστής, Τζόρτζιο Αρμάνι. Γνωρίζοντας όσο λίγοι τα…κατατόπια, ο Ιταλός τραπεζίτης σχημάτισε το Φεβρουάριο του 2021 μια ευέλικτη κυβέρνηση τεχνοκρατών και σχεδίασε την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης με τέτοιο τρόπο, ώστε μυθώδη ποσά να κατευθυνθούν πλέον στον ψηφιακό μετασχηματισμό και σε νέες, κρίσιμες υποδομές για την ιταλική οικονομία.
Παράλληλα, αφήνοντας πίσω την εκατόμβη νεκρών του πρώτου κύματος της πανδημίας, πήρε γρήγορα αυστηρά υγειονομικά μέτρα και κατέστησε υποχρεωτικό τον εμβολιασμό για τους υγειονομικούς, περιορίζοντας έτσι την αναζωπύρωση της πανδημίας επί ιταλικού εδάφους.
Σε ανύποπτο χρόνο, ακόμη, ο Ιταλός τεχνοκράτης έθεσε από τη Σύνοδο των χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου ζήτημα ενεργειακού κόστους, προσκεκλημένος του Έλληνα Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, ενώ πρωτοστάτησε στη στήριξη της Ουκρανίας απέναντι στη ρωσική εισβολή, σε σημείο που να ηγείται μαζί με το Γάλλο Πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν και το Γερμανό Καγκελάριο, Όλαφ Σολτς της ευρωπαϊκής αρωγής στη δοκιμαζόμενη χώρα.
Το παγόβουνο του χρέους
Την ίδια ώρα, όμως, έχοντας θητεύσει και ως επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κατά το χρονικό διάστημα 2011-2019, ο Μάριο Ντράγκι έχει πλήρη συναίσθηση του κινδύνου που απειλεί υπαρξιακά τη χώρα του, καθώς η Ιταλία διαθέτει το δεύτερο μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στην Ευρωζώνη, το οποίο είναι πλέον έκθετο στις πιέσεις των αγορών, ως συνέπεια του καλπάζοντα πληθωρισμού.
Το πόσο κοντά, άλλωστε, βρίσκεται η ιταλική οικονομία σε ένα κραχ, που στην περίπτωση που θα συμβεί θα κάνει την ελληνική κρίση του 2009 να μοιάζει με πταίσμα, φάνηκε ήδη από τον προηγούμενο μήνα, όταν η απόδοση του 10ετούς ιταλικού ομολόγου πήρε την ανιούσα, επειδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακίνησε το ζήτημα της αύξησης των επιτοκίων ως μέσο ανάσχεσης των συνεπειών του πληθωρισμού. Έκτοτε, το ιταλικό ομόλογο σημειώνει άνοδο μέρα με τη μέρα, ενώ αυξάνονται διαρκώς και τα spreads, τα οποία έχουν φτάσει ήδη στις 221 μονάδες βάσης.
Αν η πολιτική κρίση στη χώρα δεν εκτονωθεί, τότε η παραίτηση Ντράγκι θα μοιάζει το μικρότερο πρόβλημα, καθώς το ιταλικό χρέος θα χρειαστεί γενναία παρέμβαση για να καταστεί βιώσιμο κι ενώ το κόστος δανεισμού έχει ήδη αυξηθεί κατά 4% για τη γειτονική χώρα. Το τοπίο καθίσταται ακόμη πιο ομιχλώδες εξαιτίας της απουσίας θετικών ρυθμών ανάπτυξης για την ιταλική οικονομία, η οποία δέχεται μοιραία πίεση τόσο από τις αγορές, όσο και από το εσωτερικό μέτωπο, αφού το κόστος ζωής έχει εκτιναχθεί λόγω του υψηλού πληθωρισμού, τον οποίο ενίσχυσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Σε αυτές τις εκρηκτικές συνθήκες, η Ρώμη αναμένει τα καλά νέα από τη Φρανκφούρτη στις 21 Ιουλίου, οπότε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναμένεται να ανοίξει τα χαρτιά της για την ενίσχυση των οικονομιών που βάλλονται από την αύξηση των επιτοκίων, ενεργοποιώντας για αυτό το σκοπό δύο νέα εργαλεία. Μέχρι τότε, ωστόσο, ο Μάριο Ντράγκι θα παρέμβει εκ νέου την ερχόμενη Τετάρτη 20 Ιουλίου στη Βουλή και στη Γερουσία, καθώς αναμένεται νέα ψήφος εμπιστοσύνης.
Η τρικλοποδιά του λαϊκισμού
Αν τελικά ο Ιταλός Πρόεδρος τα καταφέρει, ο Μάριο Ντράγκι θα παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2023, με την προϋπόθεση η κυβέρνησή του να αποτελεί ένα σχήμα εθνικής ενότητας και καθολικής πολιτικής αποδοχής, όπως ακριβώς συνέβαινε πριν το Κίνημα των Πέντε Αστέρων να αμφισβητήσει τους κυβερνητικούς χειρισμούς ως προς τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων, εκφράζοντας τη δυσφορία του αναφορικά με το αυξανόμενο κόστος ζωής.
Εμμένοντας, πάντως, στην απόφασή του, ο Μάριο Ντράγκι κάλεσε το Υπουργικό Συμβούλιο μετά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, προκειμένου να το ενημερώσει για την απόφασή του να παραιτηθεί του αξιώματός του.
«Θέλω να σας ανακοινώσω ότι απόψε πρόκειται να υποβάλω την παραίτησή μου στον πρόεδρο της Δημοκρατίας. Οι σημερινές ψηφοφορίες στο κοινοβούλιο είναι πολύ σημαντικό γεγονός από πολιτικής απόψεως. Δεν υφίσταται πλέον η σχέση εμπιστοσύνης που αποτελεί βάση της κυβερνητικής δράσης. Η πλειοψηφία εθνικής ενότητας η οποία στήριξε αυτήν την κυβέρνηση από την πρώτη ημέρα της δημιουργίας της δεν υφίσταται πλέον» ανέφερε ο Μάριο Ντράγκι και πρόσθεσε πως «τις ημέρες αυτές από μέρους μου καταβλήθηκε η μέγιστη προσπάθεια για να συνεχιστεί η κοινή πορεία, προσπαθώντας να ικανοποιήσω τα αιτήματα που μου έθεσαν οι πολιτικές δυνάμεις. Είναι όμως σαφές από την πολιτική συζήτηση και από τη σημερινή ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο ότι αυτή η προσπάθεια δεν ήταν αρκετή».
Ο ίδιος υπενθύμισε επιπλέον ότι θα συνέχιζε ως πρωθυπουργός «μόνο αν υφίστατο η προοπτική υλοποίησης του κυβερνητικού προγράμματος για το οποίο είχε λάβει την αρχική ψήφο εμπιστοσύνης» και με την απαραίτητη στήριξη του Κινήματος Πέντε Αστέρων.
Από πλευράς του, ο επικεφαλής του Κινήματος, Τζουζέπε Κόντε έσπευσε να δηλώσει πως «δεν δεχόμαστε πιέσεις και εκβιασμούς. Δεν θα συναινέσουμε ποτέ με την δημιουργία νέας εγκατάστασης για την αποτέφρωση των απορριμμάτων στην περιοχή της ιταλικής πρωτεύουσας», επιτείνοντας το πολιτικό αδιέξοδο στη γειτονική χώρα.
Απέχοντας, μάλιστα, από τη χθεσινή ψηφοφορία στη Γερουσία, το Κίνημα Πέντε Αστέρων υπονόμευσε τη διαδικασία, αφού οι γερουσιαστές του δεν μπήκαν καν στην αίθουσα χθες για να ψηφίσουν, με αποτέλεσμα μόλις 172 γερουσιαστές σε σύνολο 315 να ανανεώσουν την εμπιστοσύνη τους στον Ιταλό τεχνοκράτη πρωθυπουργό.
Σημειωτέον ότι η πρόταση εμπιστοσύνης που έλαβε ο Μάριο Ντράγκι συνδέεται με την ψηφοφορία για το πακέτο οικονομικής βοήθειας ύψους 23 δισ. ευρώ για οικογένειες και επιχειρήσεις, που δεν ικανοποιεί, ωστόσο, την παράταξη του Τζουζέπε Κόντε. Η στείρα άρνηση του τελευταίου είχε ως αποτέλεσμα το χρηματιστήριο του Μιλάνου να υποχωρήσει κατά 3,4%.
Στις αλυσιδωτές αντιδράσεις για τη στάση του Κινήματος Πέντε Αστέρων προστέθηκε και αυτή του πρώην αρχηγού του, Λουίτζι ντι Μάιο, ο οποίος κατηγόρησε το πρώην κόμμα του ότι υλοποιεί ένα κυνικό σχέδιο να ρίξει την κυβέρνηση, ιδρύοντας, με τη σειρά του ως ανάχωμα, ένα νέο πολιτικό κόμμα.
Με τα σενάρια για το μέλλον της Ιταλίας να επανέρχονται σε διαφορετικές εκδοχές τις τελευταίες ώρες, τόσο οι πρόωρες εκλογές, όσο και ο σχηματισμός νέας κυβέρνησης είναι πάνω στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, η οποία εξελίσσεται παρασκηνιακά και μέχρις ότου οι αγορές κάνουν αισθητή την παρουσία τους στο δημόσιο χρέος της χώρας.
Το γαλλικό παράδειγμα
Με δεδομένο, ωστόσο, ότι η Ιταλία καλείται το φθινόπωρο να περάσει τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους, αλλά κυρίως το σκόπελο της τεράστιας έκθεσής της στο ρωσικό φυσικό αέριο, το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών το Σεπτέμβριο προκαλεί ήδη τρόμο στις Βρυξέλλες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Επίτροπος Οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πάολο Τζεντιλόνι και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας δήλωσε χθες ότι η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ παρακολουθούσε τις εξελίξεις στη Ρώμη «με ανήσυχη έκπληξη», ιδίως μετά το προηγούμενο των γαλλικών εκλογών, όπου επικράτησε ο κατακερματισμός και η αντισυστημικότητα.
Σε αυτήν την προοπτική, τόσο ο Ματέο Σαλβίνι της Λέγκας, όσο και η ακροδεξιά, Τζόρτζια Μαλόνι καλοβλέπουν τη συγκρότηση ενός δεξιού κυβερνητικού συνασπισμού μετά από την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, σε σημείο που η κ. Μαλόνι να δηλώσει χθες «είμαι έτοιμη να κυβερνήσω», ζητώντας άμεσα εκλογές. Πιο ψύχραιμη παραμένει η αριστερή πτέρυγα στην Ιταλία, καθώς ο Γραμματέας του Δημοκρατικού Κόμματος Ενρίκο Λέτα έθεσε ως απόλυτη προτεραιότητα την ανασυγκρότηση του κυβερνητικού σχήματος, ώστε ο Μάριο Ντράγκι να δώσει συνέχεια στην προσπάθειά του, σώζοντας την παρτίδα για την ιταλική οικονομία.
