Την πώληση του δικτύου των ATM που βρίσκονται εκτός τραπεζικού καταστήματος εξετάζουν οι τράπεζες σε μια προσπάθεια να περιορίσουν περαιτέρω τα λειτουργικά τους έξοδα.
Πρόκειται για τα λεγόμενα off site μηχανήματα αυτόματων συναλλαγών, δηλαδή αυτά που είναι τοποθετημένα εκτός του τραπεζικού δικτύου, όπως π.χ. σε πολυκαταστήματα, σούπερ μάρκετ κ.λπ., αλλά και σε απομακρυσμένα σημεία ανά την Ελλάδα, που δεν έχουν εμπορικό ενδιαφέρον για τις τράπεζες, αλλά εξυπηρετούν την τοπική πελατεία.
Εκτός από αυτά που βρίσκονται σε πολυσύχναστα, κυρίως εμπορικά σημεία ή σε περιοχές μεγάλης τουριστικής κίνησης –ξενοδοχεία, σταθμούς μετρό–, και τα οποία είναι κερδοφόρα, σημαντικός είναι ο αριθμός των off site ΑΤΜ που βρίσκονται, π.χ., σε νοσοκομεία, δημοτικά σημεία και αλλού, που εξυπηρετούν απομακρυσμένα νησιά και περιοχές της χώρας και η συντήρησή τους είναι ζημιογόνος για τις τράπεζες. Το πρόβλημα σε αυτή την περίπτωση είναι ότι η πώλησή τους θα πρέπει να διασφαλίσει τη συνέχιση λειτουργίας τους προκειμένου να εξακολουθήσουν να εξυπηρετούν τους κατοίκους αυτών των περιοχών, κάτι που δεν μπορεί να προεξοφληθεί.
Ενα δεύτερο βασικό πρόβλημα είναι ότι η πώλησή τους θα οδηγήσει πιθανότατα σε αύξηση των χρεώσεων που πληρώνουν για διατραπεζικές συναλλαγές οι κάτοικοι αυτών των περιοχών και έτσι το δίκτυο των ΑΤΜ θα πάψει να αποτελεί ένα σημείο για φθηνές συναλλαγές, ειδικά για τις περιοχές αυτές που αντιμετωπίζονται από τις τράπεζες ως ειδικές περιπτώσεις και απαλλάσσονται σήμερα από χρεώσεις.
Αυτοί είναι και οι λόγοι που η πώληση των off site ΑΤΜ, παρά το γεγονός ότι αποτελεί σκέψη που απασχολεί αρκετά χρόνια τις τράπεζες, δεν έχει υλοποιηθεί μέχρι σήμερα. Αλλωστε, τα τελευταία χρόνια οι τράπεζες είχαν δώσει το βάρος στο κλείσιμο των φυσικών καταστημάτων και στη μείωση του προσωπικού, και γι’ αυτό το δίκτυο των ATM αυξανόταν ή παρέμενε σταθερό. Την αρχή αναμένεται να κάνει η Τράπεζα Πειραιώς που εξετάζει την πώληση του off site δικτύου των ΑΤΜ, αλλά σε ανάλογες σκέψεις ή συζητήσεις βρίσκονται και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες.
Με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών, συνολικά το δίκτυο των off site ΑΤΜ αριθμεί 3.346 σημεία, από τα οποία τα 3.279 είναι των τεσσάρων συστημικών τραπεζών. Ο αριθμός των off site ΑΤΜ υπερβαίνει τον αριθμό αυτών που βρίσκονται στα τραπεζικά καταστήματα, ενώ όπως δείχνουν τα στοιχεία της ΕΕΤ στο μεγαλύτερο μέρος τους, δηλαδή 2.046 από τα 3.346, είναι εγκατεστημένα εκτός των δύο μεγάλων νομών της χώρας, της Αττικής και της Θεσσαλονίκης.
Υψηλό κόστος συντήρησης, ανεφοδιασμού, ασφάλειας των μηχανημάτων σε πολυκαταστήματα, σούπερ μάρκετ, νοσοκομεία κ.λπ.
Σύμφωνα με τις τράπεζες, η συντήρηση αυτού του δικτύου των ATM, δηλαδή η εκμίσθωση, ο ανεφοδιασμός τους και η ασφάλειά τους, αποτελεί ένα σημαντικό κόστος για τις τράπεζες, ενώ πρόσθετο παράγοντα κόστους συνιστούν τα αυξανόμενα φαινόμενα κλοπών που διαπιστώνονται κυρίως στα ΑΤΜ που είναι εκτός των τραπεζικών καταστημάτων αλλά και οι αυξανόμενες υποχρεώσεις ασφάλειας που θα πρέπει να πληρούν, καθιστώντας τη λειτουργία τους εξαιρετικά δαπανηρή υπόθεση.
Ενας επίσης βασικός λόγος για τον οποίο η συζήτηση για την πώλησή τους έχει επανέλθει στο προσκήνιο είναι η μεγάλη αύξηση που σημειώνουν οι ηλεκτρονικές συναλλαγές κυρίως μέσω Internet και mobile banking που έρχονται να υποκαταστήσουν όχι μόνο τις συναλλαγές στο φυσικό κατάστημα, αλλά και αυτές μέσω ATM, που πάντως συνεχίζουν να εξυπηρετούν το 45%-48% των εγχρήματων συναλλαγών στη χώρα.
Σε κάθε περίπτωση, η χρήση των ΑΤΜ βαίνει μειούμενη ή στην καλύτερη περίπτωση αυξάνεται με πολύ χαμηλότερους ρυθμούς από αυτούς που εμφανίζουν τα πιο σύγχρονα ψηφιακά κανάλια, όπως το Internet και το mobile banking, που αναπτύσσονται με ρυθμούς κατά 10% και 45% αντίστοιχα. Αυτό συνιστά έναν πρόσθετο λόγο για τη σταδιακή απαξίωση των ATM, ειδικά αυτών που είναι σε εξωτερικά σημεία και τα οποία δεν είναι τόσο αναβαθμισμένα όπως τα ΑΤΜ στα καταστήματα, που εξυπηρετούν πλέον πολύπλοκες συναλλαγές.
Με βάση τα στοιχεία της ΕΚΤ, ο αριθμός των συναλλαγών που πραγματοποιείται στα ΑΤΜ των ελληνικών τραπεζών αυξήθηκε από 214,6 εκατ. σε 222,5 εκατ. συναλλαγές το 2021, αλλά αυτό φαίνεται να είναι συγκυριακό και οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι το 2020 ως έτος σύγκρισης δεν είναι αντιπροσωπευτικό λόγω της πανδημίας.
Μείωση συναλλαγών
Η σύγκριση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά δείχνει ότι ο αριθμός των συναλλαγών την περίοδο 2019-2021 μειώθηκε κατά 10,5%.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι η χρήση τους έχει μειωθεί για αναλήψεις μετρητών, ενώ αντίθετα έχει αυξηθεί για καταθέσεις μετρητών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όλο και περισσότεροι πολίτες δεν καταφεύγουν πλέον στα ΑΤΜ για να πάρουν χρήματα, καθώς ένα σημαντικό πλέον τμήμα των αγορών γίνεται με απευθείας χρέωση του λογαριασμού ή με τη χρήση χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας.
