Η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου σε μια “ειδική στρατιωτική επιχείρηση”, όπως αποκαλεί τον πόλεμο το Κρεμλίνο, ο οποίος διανύει πλέον τον 10ο μήνα του.
Το Reuters παρουσίασε μια περίληψη των όσων έχουν πει και οι δύο πλευρές σχετικά με τους όρους τους για έναν πιθανό τερματισμό του πολέμου.
Ουκρανία
Το Κίεβο έχει αναφέρει ότι οι ειρηνευτικές συνομιλίες είναι εφικτές μόνο αν η Ρωσία σταματήσει να επιτίθεται στο ουκρανικό έδαφος και αποσύρει τα στρατεύματά της από το ουκρανικό έδαφος. Αφού ο (Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ) Πούτιν ανακοίνωσε την προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών εδαφών (Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα) τον Σεπτέμβριο, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι οι συνομιλίες δεν θα είναι εφικτές όσο ο Πούτιν παραμένει στην εξουσία, αν και η Ουκρανία δεν έχει μιλήσει έντονα για αυτήν την προϋπόθεση τις τελευταίες εβδομάδες.
Εδαφική επικράτεια
Το Κίεβο έχει αποκλείσει την παραχώρηση οποιουδήποτε εδάφους στη Ρωσία ως αντάλλαγμα για την ειρήνη και απαιτεί δημοσίως από τη Ρωσία να παραχωρήσει όλα τα εδάφη. Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο περιοχές που κατέλαβε η Μόσχα μετά την εισβολή φέτος, αλλά και εδάφη που κατέχει η Ρωσία από το 2014, συμπεριλαμβανομένων τμημάτων δύο ανατολικών επαρχιών που είναι γνωστές ως Ντονμπάς (Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ) και της Κριμαίας.
“Ο έλεγχος της Ουκρανίας σε όλα τα τμήματα των συνόρων μας με τη Ρωσία πρέπει να αποκατασταθεί. Αυτό θα οδηγήσει σε πραγματική και πλήρη παύση των εχθροπραξιών”, δήλωσε ο Ζελένσκι στη σύνοδο κορυφής της G20 στα μέσα Νοεμβρίου.
Οι προτάσεις της Ουκρανίας για την ειρήνη
Στην ομιλία του στην G20, ο Ζελένσκι παρουσίασε αυτό που περιέγραψε ως ειρηνευτικό σχέδιο 10 σημείων. Η πρόταση περιελάμβανε:
– Την αποκήρυξη από τη Ρωσία του “πυρηνικού εκβιασμού”, μια αναφορά σε αυτό που το Κίεβο αναφέρει ως επαναλαμβανόμενους βομβαρδισμούς της Μόσχας κατά του πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας στη Ζαπορίζια και τις απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων
– Την επέκταση της συμφωνίας για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών και της Τουρκίας που εγγυάται τις εξαγωγές της Ουκρανίας. Ο Ζελένσκι πρότεινε να συμπεριληφθούν στη συμφωνία δύο επιπλέον ουκρανικά λιμάνια.
– Την αποστολή διεθνών παρατηρητών σε εγκαταστάσεις υποδομής στην Ουκρανία για την αξιολόγηση των ζημιών που έχουν ήδη προκληθεί και την αποτροπή μελλοντικών επιθέσεων από τη Ρωσία.
– Τον περιορισμό των τιμών των ρωσικών ενεργειακών πόρων για να αποτραπεί η χρήση τους ως όπλο.
– Την απελευθέρωση όλων των φυλακισμένων.
– Τη σύσταση ειδικού δικαστηρίου για το έγκλημα της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας και τη δημιουργία μηχανισμού που θα επιδικάζει στο Κίεβο αποζημιώσεις για τις ζημιές.
– Αποτελεσματικές εγγυήσεις ασφάλειας για την Ουκρανία.
– Ένα έγγραφο που θα επιβεβαιώνει τον τερματισμό του πολέμου θα πρέπει να υπογραφεί από όλα τα μέρη.
Ρωσία
“Οι στόχοι μας είναι γνωστοί. Αυτοί οι στόχοι μπορούν να επιτευχθούν είτε μέσω της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης είτε μέσω διαπραγματεύσεων”, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ στις 17 Νοεμβρίου, περιγράφοντας τη θέση της Μόσχας ως απολύτως σαφή.
Στην πραγματικότητα, οι στόχοι της Ρωσίας δεν έχουν καθοριστεί πλήρως και φαίνεται να έχουν αλλάξει καθώς οι δυνάμεις της βίωσαν αποτυχίες στο πεδίο της μάχης. Ορισμένες από τις δημόσιες δηλώσεις της Μόσχας σχετικά με τους στόχους της -όπως ο αρχικός της ισχυρισμός ότι δεν ήθελε να καταλάβει ουκρανικά εδάφη- έχουν διαψευστεί από τις πράξεις της.
Η Μόσχα ανέφερε αρχικά ότι η αποστολή της ήταν να “αφοπλίσει” την Ουκρανία ώστε να μην μπορεί να αποτελέσει απειλή για τη Ρωσία και να την “αποναζιστικοποιήσει” ξεριζώνοντας τους ηγέτες που χαρακτήριζε ως εθνικιστές. Οι δυτικές χώρες πιστεύουν ότι οι πραγματικοί αρχικοί στόχοι της Ρωσίας ήταν να νικήσει τον στρατό της Ουκρανίας και να ανατρέψει τη φιλοδυτική κυβέρνησή της, κάτι που δεν κατάφερε να πετύχει τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου.
Από τότε που οι ρωσικές δυνάμεις ηττήθηκαν στα περίχωρα του Κιέβου και αναγκάστηκαν να αποσυρθούν από τη βόρεια Ουκρανία, η Μόσχα έχει δώσει έμφαση στους στόχους της να επιβάλει τον έλεγχό της στα κατεχόμενα εδάφη της νότιας και ανατολικής Ουκρανίας.
Εδαφική επικράτεια
Ο Πούτιν αρνήθηκε ότι είχε εδαφικές φιλοδοξίες κατά την έναρξη του πολέμου, λέγοντας: “Το σχέδιό μας δεν είναι να καταλάβουμε ουκρανικό έδαφος. Δεν σκοπεύουμε να επιβάλλουμε τίποτα και σε κανέναν με τη βία”.
Στη τέλη Σεπτεμβρίου, ωστόσο, ο Πούτιν ανακοίνωσε την προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών περιοχών, που τα στρατεύματά του είχαν καταλάβει εν μέρει, λέγοντας μάλιστα ότι θα είναι “για πάντα” μέρος της Ρωσίας.
Σημειώνεται ότι η Ρωσία δεν έχει ακόμη καθορίσει τα όρια εντός των οποίων διεκδικεί δύο από τις τέσσερις περιοχές. Η Μόσχα έχει αναφέρει ότι δεσμεύεται για την πλήρη “απελευθέρωση” των δύο περιοχών του Ντονμπάς, οι οποίες ελέγχονται εν μέρει από φιλορωσικές διοικήσεις από το 2014.
Το Κρεμλίνο έχει επανειλημμένα αναφέρει ότι η Ουκρανία πρέπει να αναγνωρίσει τη ρωσική κυριαρχία στην Κριμαία, την οποία προσάρτησε το 2014, ως προϋπόθεση για οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία.
Η σχέση της Ουκρανίας με το ΝΑΤΟ
Πριν από την εισβολή της, η Ρωσία απαιτούσε νομικά δεσμευτικές εγγυήσεις ότι η Ουκρανία δεν θα γινόταν ποτέ δεκτή στο ΝΑΤΟ. Αυτό παραμένει “κόκκινη γραμμή” για τη Ρωσία, η οποία λέει ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα σύνορά της αποτελεί υπαρξιακή απειλή.
Πριν καταρρεύσουν οι ειρηνευτικές συνομιλίες με το Κίεβο τον Μάρτιο, η Μόσχα είχε αναφέρει ότι είχε συζητηθεί η υιοθέτηση ουδέτερου καθεστώτος από την Ουκρανία με αντάλλαγμα απροσδιόριστες εγγυήσεις ασφαλείας. Το Κρεμλίνο ανέφερε τότε στο Reuters ότι η ουδετερότητα θα συνεπαγόταν ότι το Κίεβο θα προέβαινε σε “τροποποιήσεις του συντάγματος σύμφωνα με τις οποίες η Ουκρανία θα απέρριπτε κάθε στόχο για την είσοδο σε οποιοδήποτε μπλοκ”. Έκτοτε, ωστόσο, η Ουκρανία υπέβαλε επίσημα αίτημα για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
