Καταρρίπτοντας το κινεζικό κατασκοπευτικό αερόστατο στα ανοιχτά των ακτών της Νότιας Καρολίνα, τα αμερικανικά μαχητικά “ξεφούσκωσαν” μια διπλωματική κρίση. Το “μπαλόνι” εισήλθε στις ηπειρωτικές Ηνωμένες Πολιτείες τις παραμονές της ακυρωθείσας -έπειτα- επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν στην Κίνα. Παρόλο που το Πεκίνο επέμεινε ότι επρόκειτο για μετεωρολογικό αερόστατο, τα υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών των ΗΠΑ επιβεβαίωσαν ότι ήταν ένα κατασκοπευτικό αερόστατο που παραβίαζε το Διεθνές Δίκαιο. Η Κίνα υπονομεύει τη διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες – και ασφαλώς δεν το παραδέχεται. Για να καθησυχάσουν τους πολίτες και να διατηρήσουν το διπλωματικό πλεονέκτημα, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να τονίσουν πώς η Κίνα υπονομεύει τη διεθνή έννομη τάξη που η Ουάσιγκτον θέλει να προστατεύσει.
Τα κράτη χρησιμοποιούν αερόστατα για σκοπούς συλλογής πληροφοριών και εποπτείας από τον 18ο αιώνα. Ήταν μια δημοφιλής μέθοδος κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου πολέμου. Τα σημερινά αερόστατα (HAB) αποτελούν μια πολύ φθηνότερη μέθοδο συλλογής πληροφοριών σε σύγκριση με τους δορυφόρους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χρησιμοποιήσει HABs σε πρόσφατες στρατιωτικές ασκήσεις για να συλλέξουν πληροφορίες και να εντοπίσουν ενδεχόμενες απειλές στον θαλάσσιο χώρο – σύμφωνα πάντα με το Διεθνές Δίκαιο και έχοντας τη σχετική έγκριση από άλλα κράτη.
Το κινεζικό αερόστατο εισήλθε αρχικά στον εναέριο χώρο των ΗΠΑ πάνω από την Αλάσκα, βγήκε περνώντας στον Καναδά και έπειτα ξαναμπήκε στην αμερικανική επικράτεια, εντοπίστηκε κοντά στο Άινταχο και έγινε αντιληπτό από πολίτες πάνω από τη Μοντάνα το βράδυ της Πέμπτης. Φάνηκε να είναι εξοπλισμένο με ηλιακούς συλλέκτες και να ελέγχεται η πορεία του μέσω ασυρμάτου. Ακόμη δεν έχει επιβεβαιωθεί εάν ελεγχόταν εξ αποστάσεως ή απλώς κινούνταν με τον άνεμο.
Το Πεκίνο παραβίασε κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο στέλνοντας ένα κατασκοπευτικό αερόστατο στον εναέριο χώρο των ΗΠΑ χωρίς την άδεια των αμερικανικών αρχών. Η Κίνα είναι μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) και έχει υπογράψει τη “Σύμβαση του Σικάγου”. Ο ICAO είναι ο διεθνής Oργανισμός που δημιουργεί και παρακολουθεί τα διεθνή πρότυπα πολιτικής αεροπορίας. Κάθε νέο πρότυπο αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης από τα κράτη και στη συνέχεια υιοθετείται από τον ICAO και ενσωματώνεται στο παράρτημα της Σύμβασης. Η τήρηση αυτών των προτύπων είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια των διεθνών ταξιδιών αλλά και του εμπορίου. Όποιος έχει επιβιβαστεί σε αεροπλάνο ήταν ασφαλής χάρη σε αυτούς τους διεθνείς κανονισμούς.
Νομικά, τα αερόστατα είναι αεροσκάφη και υπόκεινται στα ίδια πρότυπα – ακόμη και όταν κινούνται σε μεγάλα ύψη. Κάθε κράτος έχει την αποκλειστική κυριαρχία του εναέριου χώρου πάνω από την επικράτειά του. Τα κράτη δεν συμφωνούν σχετικά με το ακριβές υψόμετρο όπου τελειώνει ο εναέριος χώρος, αλλά όλες οι προτάσεις που οριοθετούν τον κυρίαρχο εναέριο χώρο ξεκινούν από υψόμετρα πολύ χαμηλότερα από εκείνα όπου πλοηγούνται τα αερόστατα. Η Σύμβαση του ICAO απαγορεύει στα ξένα στρατιωτικά αεροσκάφη να πετούν πάνω από το έδαφος άλλου κράτους χωρίς ρητή εξουσιοδότηση με ειδική συμφωνία ή με άλλο τρόπο. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Δίκαιο, η άδεια αυτή δίνεται από τον Υπουργό Εξωτερικών. Άλλα τηλεκατευθυνόμενα αεροσκάφη -συμπεριλαμβανομένων των αερόστατων- δεν μπορούν να επιχειρούν πάνω από την επικράτεια άλλου κράτους χωρίς τη ρητή άδεια του εν λόγω κράτους. Τα πολιτικά μη επανδρωμένα αερόστατα πρέπει να ακολουθούν τους ίδιους κανόνες – με μια σημαντική εξαίρεση. Τα ελαφριά αερόστατα που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για μετεωρολογικούς σκοπούς λειτουργούν όπως ορίζει η αρμόδια αρχή και δεν υπόκεινται στους ίδιους κανόνες. Εξού και η Κίνα έκανε λόγο για “μετεωρολογικό αερόστατο”, προσπαθώντας να αξιοποιήσει το “παραθυράκι” και να ισχυριστεί ότι συμπεριφέρεται “αυστηρά σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο”.
Ακόμα και αν το κινεζικό αερόστατο παρεξέκλινε της πορείας του, σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες, το Πεκίνο θα έπρεπε να είχε επιδείξει τη δέουσα υπευθυνότητα, προειδοποιώντας την Ουάσιγκτον ότι το “μπαλόνι” της είχε εισέλθει στον εναέριο χώρο των ΗΠΑ. Εάν -σε οποιοδήποτε σημείο της πορείας του- το αερόστατο πετούσε σε υψόμετρο κάτω από τα 60.000 πόδια, τότε έπρεπε να συμμορφωθεί με επιπρόσθετα πρότυπα ασφαλείας, όπως ο φωτισμός του τις νυχτερινές ώρες.
Το ψέμα της Κίνας θα “ξεφουσκώσει” εντελώς τις επόμενες ημέρες, καθώς το Πεντάγωνο θα μάθει περισσότερες πληροφορίες από τα συντρίμμια του “μπαλονιού”. Πολλά ερωτήματα ίσως μείνουν αναπάντητα. Όπως: Έλεγχε η Κίνα την πορεία του αερόστατου ενώ κινούνταν παρανόμως στον εναέριο χώρο των ΗΠΑ; Υπήρχε κάποια περιοχή μεταξύ Αλάσκας και Νότιας Καρολίνας όπου το Πεντάγωνο θα μπορούσε να καταρρίψει με ασφάλεια το αερόστατο; Μήπως η Κίνα έστειλε επίτηδες το αερόστατο παραμονές της προγραμματισμένης επίσκεψης του Μπλίνκεν στη χώρα; Πώς μπήκε ένα αερόστατο στον εναέριο χώρο των ΗΠΑ χωρίς να εντοπιστεί; Γιατί δεν ειδοποιήθηκαν οι πολίτες όταν το αερόστατο εντοπίστηκε πάνω από την Αλάσκα; Από τη στιγμή που το αερόστατο έφτασε έως τη Μοντάνα και καταρρίφθηκε στη Νότια Καρολίνα, τα ισχύοντα πρότυπα και οι κανονισμοί μάς προσφέρουν όντως ασφάλεια; Την επόμενη φορά μπορεί να δούμε ένα οπλισμένο “μπαλόνι”; Όπως τα ιαπωνικά αερόστατα που σκότωσαν αμάχους στο ηπειρωτικό έδαφος των ΗΠΑ κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο -; επιθέσεις που οι αμερικανικές κυβερνήσεις απέκρυψαν για χρόνια.
Αν η Κίνα έστειλε το αερόστατό της με σκοπό να τεστάρει τις ΗΠΑ, ουσιαστικά θέλησε να εκμεταλλευθεί το αμερικανικό αίσθημα νομιμότητας για να προωθήσει τους δικούς της στρατηγικούς στόχους. Το κατασκοπευτικό αερόστατο έφερε τον αμερικανικό στρατό σε δύσκολη θέση: να το καταρρίψει και να διακινδυνεύσει απώλειες μεταξύ των πολιτών στο έδαφος των ΗΠΑ ή να το αφήσει στον ουρανό και να διακινδυνεύσει τη διαρροή πληροφοριών και μια σειρά από πολιτικές επιπτώσεις. Στον κινεζικό λαό (και στους Αμερικανούς πολιτικούς που εργαλειοποιούν για μικροκομματικούς σκοπούς τις απειλές κατά εθνικής ασφάλειας αντί να τις αντιμετωπίζουν), το Πεκίνο θα μπορούσε να παρουσιάσει το αφήγημα ότι έστειλε ένα κατασκοπευτικό στις Ηνωμένες Πολιτείες και οι αμερικανικές αρχές δεν μπόρεσαν να κάνουν τίποτα γι’ αυτό. Αν ο υπουργός Μπλίνκεν επισκεπτόταν τελικά την Κίνα, θα το έκανε ευρισκόμενος σε ευάλωτη θέση – αυτό θα υποστήριζαν οι Κινέζοι και θα τους σιγόνταραν Αμερικανοί πολιτικοί για ιδιοτελείς σκοπούς. Αν ακύρωνε την επίσκεψή του (όπως και έκανε), η Κίνα θα μπορούσε να κατηγορήσει τον Μπλίνκεν.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτά τα μηνύματα. Σε άλλες περιπτώσεις, η Ουάσιγκτον επέδειξε ατολμία στο να εγκαλέσει το Πεκίνο για παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου. Οι ΗΠΑ δεν πρέπει να διστάσουν να επιβεβαιώσουν ποιος είναι ο δικός τους εναέριος χώρος. Οφείλουν να καταδικάσουν τις ενέργειες της Κίνας και να ασκήσουν όλα τα ένδικα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους. Επιπλέον, πρέπει να εξηγήσουν με σαφήνεια στον αμερικανικό λαό γιατί επέλεξαν να μην καταρρίψουν αρχικά το αερόστατο, να τονίσουν ότι έλαβαν τα κατάλληλα μέτρα για να αμβλύνουν το εύρος των πληροφοριών που μπορούσε να συλλέξει το κινεζικό αερόστατο και να διασφαλίσουν ότι οι μελλοντικές εισβολές αερόστατων είτε θα κοπούν οριστικά ή έστω θα είναι σπάνιο φαινόμενο. Καθώς η ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας παραμένει τεταμένη, η Ουάσιγκτον πρέπει να διασφαλίσει ότι έστειλε το σωστό μήνυμα “σκάζοντας” το μπαλόνι.
