Eξι στις δέκα γέννες στη χώρα μας γίνονται με καισαρική τομή. Αντιστοίχως, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιοποίησε το 2021 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, στη Βόρεια, Δυτική και Ανατολική Ευρώπη το ποσοστό των καισαρικών τομών είναι περίπου 25%. Οι αιτίες για το υψηλό ποσοστό των καισαρικών τομών είναι πολλές, από τη νοοτροπία του «εύκολου τοκετού» που διακατέχει πολλές υποψήφιες μητέρες, και σε κάποιες περιπτώσεις και γιατρούς, έως τις συνθήκες που επικρατούν εντός των μαιευτηρίων. «Υπάρχουν δημόσια νοσοκομεία όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα επισκληριδίου ένεσης ή αλλιώς ανώδυνου τοκετού όπως ονομάζεται, λόγω έλλειψης αναισθησιολόγων, και όταν η γυναίκα πονάει κατά τη διάρκεια του τοκετού, ζητάει η ίδια να υποβληθεί σε καισαρική. Κανονικά θα πρέπει να αντιστοιχεί μία μαία προς μία έγκυο. Δηλαδή, σε μία αίθουσα τοκετού όπου γίνονται πέντε γέννες θα πρέπει να υπάρχουν και πέντε μαίες. Τέτοια αίθουσα στον δημόσιο τομέα δεν θα βρείτε στην Ελλάδα», αναφέρει στην «Κ» ο αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Νικόλαος Βραχνής.
Με στόχο την ενίσχυση του κολπικού τοκετού στη χώρα μας, η Ελληνική Μαιευτική Γυναικολογική Εταιρεία και το ΕΚΠΑ σε συνεργασία με ερευνητές από πανεπιστήμια του εξωτερικού, όπως το St. George’s και King’s College του Λονδίνου και το British Columbia του Βανκούβερ, διενεργούν από τον Ιούνιο 2021 τη μελέτη ENGAGE, στο πλαίσιο της οποίας αποτυπώνεται η πραγματικότητα όσον αφορά τις καισαρικές τομές, η μητρική και νεογνική νοσηρότητα, ενώ εξετάζεται και το κατά πόσον ειδικά επιλεγμένες παρεμβάσεις είναι ικανές να μειώσουν τον αριθμό των καισαρικών. Στην εν εξελίξει μελέτη συμμετέχουν 22 μαιευτικές γυναικολογικές κλινικές του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Στο τέλος της μελέτης εκτιμάται ότι θα έχουν συμπεριληφθεί δεδομένα από περισσότερους από 5.500 τοκετούς.
Από την πρώτη καταγραφή φάνηκε ότι στις συμμετέχουσες κλινικές συνολικά το 58% των τοκετών γίνεται με καισαρική τομή, με μια διακύμανση του ποσοστού ανάλογα με την κλινική, από 47% έως και 70%. Το σημερινό υψηλό ποσοστό των καισαρικών τομών στην Ελλάδα αποτελεί τη συσσωρευμένη παθογένεια πολλών δεκαετιών και οφείλεται σε πολλούς λόγους. Οπως επισημαίνει ο κ. Βραχνής, «η ανεπαρκής στελέχωση του δημόσιου τομέα σε όλες τις κατηγορίες προσωπικού των μαιευτηρίων δεν μπορεί να εξασφαλίσει την παροχή της καλύτερης δυνατής συνεχούς μαιευτικής φροντίδας. Στο πλαίσιο της μελέτης διαπίστωσα ότι πολλές δημόσιες κλινικές δεν προσφέρουν υπηρεσίες επισκληριδίου για κολπικό τοκετό όλες τις ώρες του 24ώρου. Σε ορισμένες δε κλινικές δεν προσφέρεται σχεδόν καμία ώρα του 24ώρου».
Υποστελέχωση
«Ενας άλλος λόγος είναι η υποστελέχωση των δημόσιων μαιευτηρίων με μαιευτήρες γυναικολόγους και μαίες. Η εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας που ασχολούνται με τον τοκετό είναι επίσης ένα θέμα, και εκτιμώ ότι η επόμενη γενιά των μαιευτήρων γυναικολόγων χρειάζεται περισσότερη εκπαίδευση στον κολπικό τοκετό, όπως για παράδειγμα στον υποβοηθούμενο κολπικό τοκετό όπου η χρήση μιας μαλακής βεντούζας στην κεφαλή του μωρού θα μπορούσε, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αποτρέψει μια καισαρική τομή», σημειώνει ο κ. Βραχνής. Ενας επιπλέον λόγος είναι ότι η καισαρική τομή μπορεί να εκλαμβάνεται ως ασφαλής λύση τόσο από τους γιατρούς όσο και από τις ίδιες τις εγκύους και το οικογενειακό τους περιβάλλον. «Ο φόβος της αγωγής και της μήνυσης, καθώς και η πίεση προς τον μαιευτήρα από το περιβάλλον της εγκύου για άμεση ολοκλήρωση του τοκετού, όταν αυτός υπερβαίνει το οκτάωρο ή το δωδεκάωρο, οδηγούν στην απόφαση της καισαρικής», εξηγεί.
Στο πλαίσιο της μελέτης επιλέχθηκαν δέκα παρεμβάσεις τις οποίες κλήθηκαν να εφαρμόσουν μαιευτήρες γυναικολόγοι και το προσωπικό των κλινικών. Μεταξύ αυτών είναι η εφαρμογή των κατευθυντήριων οδηγιών της Ελληνικής Μαιευτικής Γυναικολογικής Εταιρείας για τον τοκετό, η εκπαίδευση του προσωπικού και η οργάνωση της αίθουσας τοκετών με τρόπο που να εξυπηρετεί τον κολπικό τοκετό. Επιπλέον, έχουν τοποθετηθεί υπενθυμίσεις καλής μαιευτικής πρακτικής με τη μορφή σύντομων γραπτών μηνυμάτων για την ενίσχυση του κολπικού τοκετού στις αίθουσες τοκετών, στα γραφεία προσωπικού, στους νιπτήρες του χειρουργείου. Αντίστοιχα μηνύματα αποστέλλονται με τη μορφή sms και στα κινητά των συμμετεχόντων μαιευτήρων.
Ο κ. Βραχνής τονίζει ότι «ο στόχος είναι να μειωθεί το ποσοστό των καισαρικών της αρχικής καταγραφής ανά κλινική. Δηλαδή, η κάθε κλινική ανταγωνίζεται τον εαυτό της. Θα είμαστε ευχαριστημένοι εάν έως τον Ιούνιο που λήγει το πρόγραμμα δούμε τις συμμετέχουσες κλινικές να έχουν μειώσει κατά 5% τον αριθμό των καισαρικών. Ωστόσο, το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό και κρίνω ότι δεν επιλύεται μόνο με τη βούληση των μαιευτήρων. Χρειάζεται να εργαστούμε μαζί με την κυβέρνηση και το υπουργείο Υγείας για να οδηγηθούμε σε μια μείωση των καισαρικών σε βάθος πενταετίας ή καλύτερα δεκαετίας».
Οι αριθμοί
58%-60% το ποσοστό των καισαρικών τομών στην Ελλάδα.
21,1% το ποσοστό των καισαρικών τομών παγκοσμίως, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.
29% αναμένεται να φτάσει το 2030.
25,7% κατά μέσον όρο στις χώρες της Ευρώπης.
