Τον Δεκέμβριο του 2021 , ο ΟΟΣΑ προέβλεπε ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ θα αυξανόταν το 2022 με έναν ρυθμό της τάξης του 4,5% , μια πρόβλεψη πολύ θετική αν σκεφτεί κάποιος ότι ο πλανήτης προσπαθούσε να συνέλθει από την πανδημία ( η Κίνα θα το έκανε πολύ αργότερα) , το κόστος ενέργειας είχε ήδη αρχίσει να αυξάνεται και ο πληθωρισμός ειχε αρχίσει “να βγάζει” δόντια καθώς ο Covid είχε φέρει αναταραχές στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Για το 2023 προβλεπόταν ένας ρυθμός ανάπτυξης 3,2% Ένα χρόνο αργότερα ο ΟΟΣΑ είχε υποχρεωθεί να “πετσοκόψει” τις προβλέψεις του. Η Ρωσική μπότα είχε πατήσει Ουκρανικό έδαφος και ο κόσμος δεν θα ήταν ποτέ πια ίδιος. Ο ΟΟΣΑ στις νέες του εκτιμήσεις θεωρεί ότι το 2022 η ανάπτυξη του παγκόσμιου ΑΕΠ ήταν τελικά 3,1% και θα είναι μόλις 2,2% φέτος. Χαθηκε δηλαδή πλούτος περιπου 2,8τρισ$.
ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΟΟΣΑ
Παγκόσμιο ΑΕΠ ( πριν τον πόλεμο) +4,5% +3,2%
Παγκόσμιο ΑΕΠ (μετά τον πόλεμο) +3,1% +2,1%
Ειδικά για την Ευρωζώνη η εκτίμηση του ΟΟΣΑ πριν τον Ρωσοουκρανικό πόλεμο έκανε λόγο για ανάπτυξη 4,3% το 2022. Τελικά προέκυψε ρυθμός ανάπτυξης 3,3%. Για το 2023 οι αρχικές εκτιμήσεις έκαναν λόγο για ανάπτυξη 2,5% και τελικά μετά από ένα μακρύ φλερτ με την ύφεση , φαίνεται τελικά ότι φέτος η ζώνη του κοινού νομίσματος θα αυξηθεί μόλις 0,5%. Οι απώλειες αυτές των 3 μονάδων ανάπτυξης , ισοδυναμούν με απώλεια πλούτου περίπου 500δισ€.
ΚΑΡΤΑ
ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΟΟΣΑ
ΑΕΠ Ευρωζώνης ( πριν τον πόλεμο) +4,3% +3,3%
ΑΕΠ Ευρωζώνης (μετά τον πόλεμο) +2,5% +0,5%
Η Ρωσική εισβολή έδωσε το τελικό σπρώξιμο στις τιμές του φυσικού αερίου. Ήδη από το τέλος του 2021, η τιμή είχε διπλασιαστεί στα 40€/Mwh και μέχρι λίγο πριν την επίσημη έναρξη των εχθροπραξιών είχε τετραπλασιαστεί στα 84€. Την πρώτη Μαρτίου ξεπερνούσε τα 101€ , στις 26 Αυγούστου έφτανε στο ζενίθ της, μια ανάσα από τα 340€. Από εκεί και πέρα ένας συνδυασμός παραγόντων όπως η σταδιακή απεξάρτηση της Γηραιάς Ηπείρου από το ρωσικό φυσικό αέριο με αθρόες εισαγωγές LNG που γέμισαν τις Ευρωπαϊκές αποθήκες, οι κυρώσεις και το πλαφόν που επιβλήθηκαν και ο ήπιος χειμώνας έχουν ρίξει την τιμή πολύ κάτω από τα προπολεμικά επίπεδα, στα 47€/Mwh.
Παρόμοιο το σκηνικό και με το πετρέλαιο το οποίο επίσης από το Δεκεμβριο του 2021 είχε αρχίσει να παίρνει την ανιούσα φτάνοντας τα 93$/βαρέλι. Ο πόλεμος εκτόξευσε την τιμή του πάνω από τα 100€ και έμεινε εκεί ώς τις αρχές Ιουνίου οπότε και μετά άρχισε η αποκλιμάκωση λόγω των φόβων της ύφεσης αλλά και των συνεχιζόμενων προβλημάτων της Κίνας με τον COVID στην περιοχή των 80-85$/βαρέλι.
Η αύξηση του κόστους ενέργειας σε συνδυασμό με τις διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας και της έλλειψης αγαθών ( η Ουκρανία και η Ρωσίας είναι στις πρώτες εξαγωγικές θέσεις παγκοσμίως στα σιτηρά) πήραν από το χέρι τον πληθωρισμό και τον εκτόξευσαν. Τον Φεβρουάριο του 2022 ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη ήταν στο 6,2% για να φτάσει στο 11,5% τον Οκτώβριο για να αρχίσει να αποκλιμακώνεται. Το ακόμη πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι ο πληθωρισμός τροφίμων ο οποίος έχει τετραπλασιαστεί από την αρχή του πολέμου και επιμένει σε επίπεδα ιστορικού ρεκόρ πάνω από το 14%.
Ταυτόχρονα οι λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος , φυσικού αερίου, πετρελαίου και φυσικά οι τιμές των καυσίμων στην αντλία εκτοξεύθηκαν 3, 4 ακόμη και 5 φορές. Κι όσο όλα αυτά εξελίσσονταν, άρχισε να αυξάνεται και η πίεση στους δανειολήπτες είτε πρόκειται για κράτη είτε για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις. Η ΕΚΤ , δεν μπορούσε να κάτσει με σταυρωμένα χέρια και να βλέπει τον πληθωρισμό να τρέχει με σπασμένα φρένα και άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια. Για την ακρίβεια μέχρι τώρα μετράμε 5 αυξήσεις γεγονός που αυξάνει το κόστος δανεισμού.
Το εκρηκτικό αυτό κοκτέιλ οδήγησε τόσο την ΕΕ όσο τα κράτη μέλη μεμονωμένα να λάβουν μέτρα στήριξης νοικοκυριών κι επιχειρήσεων. Η ΕΕ διαμόρφωσε το πρόγραμμα REPowerEU , ύψους 250δισ€ περίπου με το οποίο επιχειρείται η ταχύτατη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας της Ηπείρου κόβοντας τους δεσμούς με την Ρωσία, η εξοικονόμηση ενέργειας και η δημιουργία υποδομών για την παραγωγή καθαρής ενέργειας. Ενώ όμως σχεδιασμός για το μέλλον υπάρχει, με το παρόν οι Ευρωπαίοι ως σύνολο δεν πολυασχολήθηκαν με αποτέλεσμα το πλήγμα στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένους τομείς ήταν μεγάλο. Ολόκληρες βιομηχανίες κολοσσοί γυαλικών, χάλυβα, αλουμινίου, ψευδάργυρου υποχρεώθηκαν να κλείσουν ή να μειώσουν την παραγωγή τους γιατί δεν έβγαιναν. Arc International στη Γαλλία, Arcelor Mittal στη Γερμανία, Αlcoa στη Νορβηγία, Nyrstar στην Ολλανδία και η ACERINOX στην Ισπανία είναι μόνο μερικά από τα βαριά ονόματα. Η λίστα με τις μικρότερες επιχειρήσεις είναι πάρα πολύ μεγαλύτερη. Υπολογίζεται πάντως πως μεταξύ άλλων η Ευρώπη έχασε το 42% της παραγωγής αλουμινίου, το 70% των παραγωγικών μονάδων λιπασμάτων είτε σταμάτησε είτε μείωση την παραγωγή τους. To Νοέμβριο του 2022 κανένα από τα 9 χυτήρια ψευδάργυρου στην Ευρωζώνη δεν λειτουργούσε κανονικά.
Το μέγεθος της αδράνειας της ΕΕ ως συνόλου φαίνεται κι από το ύψος των χρημάτων που διέθεσαν τα κράτη μέλη από μόνα τους και σύμφωνα με το ινστιτούτο Bruegel αγγίζει τα 800δισ€ σε επιδοτήσεις και μειώσεις φόρων. Πιο συγκεκριμένα :
ΚΟΣΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
Γερμανία 264δισ€
Ιταλία 93δισ€
Γαλλία 92δισ€
Ισπανία 40δισ€
Ολλανδία 39δισ€
Αυστρία 21δισ€
Η Ελλάδα διέθεσε 9,5δισ€ περίπου το 4,5%. Τα 7,3δισ€ από αυτά κατευθύνθηκαν στις επιδοτήσης των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου για νοικοκυριά κι επιχειρήσεις καθώς το αποτύπωμα της , η ενεργειακή κρίση το άφησε και στη χώρα μας. Ο πληθωρισμός ξεπερασε και το 12% τον Ιούνιο ενώ ο πληθωρισμός τροφιμων επιμένει στο 15%. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εκτοξεύθηκε το 2022 στα 39δισ€ αυξημένο κατά 50% από το 2021. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κόστος εισαγωγών καυσίμων από τα 16δισ€ το 2021 εκτοξεύθηκε στα 30δισ€ πέρυσι. Γεγονός που πλήγωσε το και το ΑΕΠ της χώρας και μπορεί κάποιος να σκεφτεί πόσο υψηλότερος θα ήταν ο ρυθμός ανάπτυξης από το 5,6% που εκτιμά για φέτος ο προϋπολογισμός αν δεν υπήρχαν τα βαρίδια της ενεργειακής κρίσης.
Φυσικά ο πόλεμος είχε τον αντίκτυπο του και στην Ρωσία. Tο ΔΝΤ υπολόγιζε πριν τον πόλεμο ότι η Ρωσική οικονομία θα μεγεθυνόταν το 2022 με 2,8% και 2,1% το 2023. Μετά τον πόλεμο τα μεγέθη αναθεωρήθηκαν σε ύφεση 3,4% και 2,3% αντίστοιχα. Συνολική απώλεια ανάπτυξης 10,6 μονάδων, περίπου δηλαδή 191δισ$.
ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΔΝΤ
ΑΕΠ Ρωσίας ( πριν τον πόλεμο) +2,8% -3,4%
ΑΕΠ Ευρωζώνης (μετά τον πόλεμο) +2,1% -2,3%
Πρόσφατα στοιχεία έδειχναν αύξηση 33% στις πτωχεύσεις και πτώση 40% του δανεισμού που αναμφίβολα μαρτυρούν την πίεση που δέχεται η Ρωσική οικονομία. Σύμφωνα με το περιοδικό Forbes οι απώλειες της Ρωσίας μόνο από τις καταρρίψεις ελικοπτέρων και αεροσκαφών της αγγίζουν τα 8δισ€.
Δεν προκαλεί καμιά εντύπωση που ο προϋπολογισμός της Ρωσίας έκλεισε επισήμως με έλλειμμα 2,3% έναντι αρχικών εκτιμήσων του υπουργείου οικονομικών της χώρας για πλεόνασμα 1% καθώς οι ευρωπαίοι σταμάτησαν να αγοράζουν ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Ο Ιανουάριος δε, ξεκίνησε με το μεγαλύτερο έλλειμμα από το 1998.
Όσο για την Ουκρανία: Μέσα σε λίγες ώρες, λίγες μέρες οι ζωές των ανθρώπων άλλαξαν άρδης. Περίπου 500.000 παιδιά βρέθηκαν το 2022 κάτω από το όριο της φτώχειας και συνολικά 1/4 Ουκρανούς καθώς η ύφεση σύμφωνα με την παγκόσμια τράπεζα έφτασε το 35%. Ο κρατικός προϋπολογισμός εμφανίζει κάθε μήνα έλλειμα 5δισ€. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που έχει συμβεί με την ηλεκτρική ενέργεια. Η Ουκρανοί υπολόγιζαν ότι το 2023 θα πουλούσαν στην Ευρώπη ρέυμα αξίας 1,5δισ€. Πλέον η εγχώρια παραγωγή δεν αρκεί να καλύψει τις ανάγκες της χώρας.
Υπολογίζεται ότι για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας θα χρειαστούν μετά το τέλος του πολέμου κάπου μεταξύ 350δισ$ και 750δισ$
