Προ έτους, στις αρχές της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η πόλη Μπαχμούτ -κόμβος μεταφορών και υλικοτεχνικής υποστήριξης στο Ντονέτσκ, στα ανατολικά- βρισκόταν περίπου 25 χιλιόμετρα δυτικά της γραμμής επαφής μεταξύ των ουκρανικών δυνάμεων και των ρωσόφωνων αυτονομιστών του Ντονμπάς. Ήτοι, υπό τον έλεγχο του Κιέβου.
Πλέον αποτελεί σημείο αναφορά της πιο μακροχρόνιας και πιο αιματηρής μάχης σε αυτή τη φάση και πιθανόν στη συνολική διάρκεια αυτού του ατέρμονου πολέμου.
Εδώ και οκτώ μήνες οι ρωσικές δυνάμεις -με «αιχμή του δόρατος» πλέον τους μισθοφόρους της Wagner– προωθούνταν μεθοδικά προς το Μπαχμούτ, κερδίζοντας με υψηλό τίμημα περίπου δύο χιλιόμετρα εδάφους ανά μήνα.
Σήμερα οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν περικυκλωθεί από τρεις πλευρές και οι γραμμές ανεφοδιασμού τους έχουν σχεδόν κοπεί από τους Ρώσους, που ελέγχουν περίπου το ήμισυ της πόλης.
Η κατάσταση εκεί περιγράφεται πλέον ως «κόλαση» και οι μάχες «κρεατομηχανή», με βαριές απώλειες ένθεν κακείθεν.
Από τους περίπου 70.000 κατοίκους, στο Μπαχμούτ έχουν παραμείνει σήμερα το πολύ 4.000, ζώντας σε υπόγεια καταφύγια χωρίς νερό, φυσικό αέριο ή ρεύμα.
Εκτιμάται ότι σχεδόν κανένα κτίριο δεν έχει μείνει ανέπαφο από τις σφοδρές συγκρούσεις.
Για τη Μόσχα, η πτώση της πόλης -που την ονομάζει Αρτεμόβσκ από την εποχή της ΕΣΣΔ- θα είναι η πρώτη σημαντική νίκη στα πολεμικά μέτωπα από τα μέσα του 2022 και ένα σημαντικό βήμα για την κατάληψη ολόκληρης της (προσαρτημένης κατά τη Μόσχα) βιομηχανικής κοιλάδας του Ντονμπάς.
Για το Κίεβο -που διακηρύττει μέχρι και τώρα ότι θα πολεμήσει με νύχια και με δόντια για τη διατήρηση του ελέγχου του Μπαχμούτ- η ανακοπή της ρωσικής προέλασης αποτελεί κάτι πολύ παραπάνω από μια συμβολική μάχη γοήτρου, ενόσω η Δύση ενισχύει σημαντικά την στρατιωτική βοήθεια προς την εμπόλεμη χώρα.
Πόλεμος φθοράς
Κατά παραδοχή του ίδιου του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι, οι μάχες στο Μπαχμούτ είναι οι «πιο δύσκολες» του πολέμου.
Οι λόγοι δεν περιορίζονται μόνο στα εκεί πεδία των μαχών.
«Ο κύριος στόχος της άμυνας είναι να κουράσει τον εχθρό», αναφέρει σε ανάλυσή του ο πρόσφατα παραιτηθείς σύμβουλος του Ζελένσκι, Ολεξίι Αρεστόβιτς.
Για τους Ουκρανούς, η διατήρηση της άμυνας σημαίνει μεγαλύτερες απώλειες στις τάξεις του αντιπάλου.
Κατά το Κίεβο, είναι επτά φορές μεγαλύτερες από αυτές στις δικές του δυνάμεις. Και δη μεταξύ των μισθοφόρων της Wagner, που με τη συνέχιση των συγκρούσεων στο Μπαχμούτ παραμένουν μακριά από άλλα μέτωπα στην πρώτη γραμμή, όπου έχουν σαφώς πέσει οι ρυθμοί.
Συν τω χρόνω ωστόσο τα περιθώρια ελιγμών και οι αμυντικές δυνατότητες για το Κίεβο δείχνουν να στενεύουν.
Προϊδεάζοντας για τις εξελίξεις, που λίγο πολύ υπαγορεύει η μέχρι στιγμής πορεία των μαχών, Δυτικοί αξιωματούχοι υποβαθμίζουν μεθοδικά τις τελευταίες ημέρες τη σημασία πτώσης του Μπαχμούτ.
Με την προειδοποίηση ότι αυτό μπορεί να συμβεί «τις επόμενες ημέρες», ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε ότι κάτι τέτοιο «δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα κάποιο σημείο καμπής του πολέμου».
«Νομίζω ότι έχει περισσότερο συμβολική παρά στρατηγική και επιχειρησιακή αξία», είχε σχολιάσει νωρίτερα ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν.
Το εάν η Ρωσία υφίσταται τόσες απώλειες, που θα αποδυναμώσουν την ικανότητα της για περαιτέρω επιθέσεις είναι κάτι που μένει να αποδειχθεί.
Πάντως αναλυτές, μέχρι και το βρετανικό υπουργείο Άμυνας έχουν σαφώς τονίσει ότι ο έλεγχος του Μπαχμούτ θα αποτελέσει εφαλτήριο για τους Ρώσους στην κατάληψη επιπλέον εδαφών.
Στο επίκεντρο αναμένεται να βρεθούν στη συνέχεια μεγαλύτερες αστικές περιοχές, όπως το Κραματόρσκ και το Σλαβιάνσκ, ανοίγοντας έτσι το δρόμο στη Μόσχα για αυτό που ονομάζει «απελευθέρωση» της αυτοανακηρυγμένης «Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ» και του Ντονμπάς εν γένει: διακηρυγμένο στόχο της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης», όπως το Κρεμλίνο ονομάζει την εισβολή.
Αλλάζοντας το αφήγημα
Στο φόντο του λουτρού αίματος στο Μπαχμούτ, έχουν αρχίσει να διατυπώνονται διαφορετικές απόψεις για το εάν και κατά πόσο θα πρέπει το Κίεβο να συνεχίσει τη μάχη για την υπεράσπισή του.
«Ο στρατός μας προφανώς θα σταθμίσει όλες τις επιλογές. Μέχρι στιγμής έχουν κρατήσει την πόλη. Όμως, αν χρειαστεί, θα αποσυρθούν στρατηγικά», είπε προ ημερών στο δίκτυο CNN ο Αλεξάντερ Ροντνιάνσκι, οικονομικός σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι.
«Δεν πρόκειται να θυσιάσουμε όλους τους ανθρώπους μας απλά για το τίποτα», προσέθεσε…
Προφανώς στο Κίεβο σταθμίζουν την αποφυγή μιας επανάληψης της τραγωδίας στη Μαριούπολη, όπου εκατοντάδες Ουκρανοί μαχητές -κυρίως του νεοφασιστικού Τάγματος Αζόφ- κατέληξαν νεκροί ή αιχμάλωτοι πολέμου έπειτα από μακρά πολιορκία στις υπόγειες εγκαταστάσεις της αχανούς χαλυβουργίας Αζοφστάλ.
Δυτικοί αξιωματούχοι τώρα υποστηρίζουν ίσως θα ήταν καλύτερα για τους Ουκρανούς «να είχαν αποσυρθεί από το Μπαχμούτ πολύ νωρίτερα, με τον ίδιο τρόπο που η Ρωσία έκανε μια τακτική υποχώρηση τον Νοέμβριο» από τη Χερσώνα, αναφέρει το Politico.
Από τις αρχές του μήνα, η αμερικανική δεξαμενή σκέψης Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW) επισημαίνει ότι μια τακτική απόσυρση των Ουκρανών σε θέσεις που είναι πιο εύκολο να υπερασπιστούν ίσως να είναι η καλύτερη επιλογή.
Είτε λόγω οπισθοχώρησης, είτε εξαιτίας ήττας, οι Ουκρανοί «θα αποσυρθούν σε αμυντικές ζώνες στις περιοχές του Κραματόρσκ, που είχαν οκτώ χρόνια να προετοιμάσουν, σε εδάφη σε μεγαλύτερο υψομέτρο και καλύτερης αμυντικής θέσης απ’ ότι το Μπαχμούτ», επισημαίνει σε ανάλυση ο Μικ Ράιαν, Αυστραλός στρατηγός ε.α. και ειδικός αναλυτής στρατηγικών θεμάτων.
Ο γρίφος της επόμενης φάσης
«Ως εκ τούτου, ίσως αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία στη μάχη για το Μπαχμούτ είναι πόσες απώλειες έχει υποστεί η κάθε πλευρά και τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την επόμενη φάση του πολέμου», γράφει από το Κίεβο ο διπλωματικός συντάκτης του BBC, Τζέιμς Λαντέιλ.
«Θα έχει υποστεί η Ρωσία τόσες πολλές απώλειες, ώστε να έχει αποδυναμωθεί η ικανότητά της να οργανώσει περαιτέρω επιθέσεις», διερωτάται, με ανοιχτό πάντα -κατά Δυτικούς αναλυτές- το ενδεχόμενο μιας νέας επιστράτευσης κατ’ εντολήν του προέδρου Πούτιν.
«Ή μήπως η Ουκρανία θα έχει χάσει τόσους πολλούς μάχιμους», συνεχίζει τον προβληματισμό του ο Βρετανός δημοσιογράφος, «που ο στρατός της θα είναι λιγότερο ικανός να εξαπολύσει αντεπίθεση αργότερα την άνοιξη;».
Όταν θα έχει παραλάβει δηλαδή σημαντικό μέρος της νέας δυτικής βοήθειας, συμπεριλαμβανομένων των βαρέων αρμάτων μάχης.
Στο επίκεντρο του στρατιωτικού σχεδιασμού του Κιέβου για την επόμενη φάση φέρεται ότι είναι η Μελιτόπολη, στην περιφέρεια της Ζαπορίζια, που θεωρείται κομβικής θέσης για τον ανεφοδιασμό των ρωσικών δυνάμεων στο νότιο μέτωπο, αλλά και για την ασφάλεια της Κριμαίας.
Κίνηση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε επικίνδυνη κλιμάκωση -πλην όμως κατά ορισμένους ειδικούς με στόχο τη σταδιακή αποκλιμάκωση.
«Όλοι έχουν συμφέρον να τελειώσει αυτός ο πόλεμος τώρα», λέει στη Deutsche Welle ο Γερμανός συνταγματάρχης εν αποστρατεία Ραλφ Τίλε, ο οποίος έχει υπηρετήσει στο προσωπικό επιτελείο του Ανώτατου Συμμαχικού Διοικητή Ευρώπης του ΝΑΤΟ (SACEUR).
Προς αυτή την κατεύθυνση, παρατηρεί, «υπάρχει πίεση και από τις δύο πλευρές, ειδικά στην Ουκρανία και ίσως τώρα και στη Ρωσία μέσω Ινδίας και Κίνας».
Υπογραμμίζει ωστόσο ότι το μεγαλύτερο βάρος για την αποτροπή της κλιμάκωσης πέφτει, πέρα από τη Ρωσία, στη Δύση.
«Πιστεύω ότι το σημείο τερματισμού αυτού του πολέμου για τους Ουκρανούς», συμφωνεί ο Μάικ Μάρτιν του King’s College του Λονδίνου, «θα είναι είτε όταν κερδίσουν, είτε όταν η Δύση σταματήσει να τους προμηθεύει όπλα».
