ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Το μυθιστόρημα της Μαργαρίτας Λυμπεράκη με τίτλο “Τα ψάθινα καπέλα”, θεωρήθηκε από τα πιο σημαντικά έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, γνωρίζοντας σαράντα πέντε εκδόσεις έως τις μέρες μας. Κεντρικές ηρωίδες αυτού του έργου είναι τρεις αδελφές, η Μαρία, η Ινφάντα και η Κατερίνα.
Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται χρονικά σε τρία διαδοχικά έτη, με σημείο αναφοράς τα καλοκαίρια του κάθε έτους, ένα στοιχείο που δηλώνει το αισιόδοξο μήνυμα που θέλει να μας μεταδώσει η συγγραφέας. Οι χειμώνες του πολέμου έχουν περάσει και πλέον οι άνθρωποι απολαμβάνουν την καλοκαιρία της Ειρήνης.
Ο Έρωτας συνυφασμένος με την ζωή, δρώντας και ως κινητήριος δύναμή της, καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του μυθιστορήματος για όλα σχεδόν τα πρόσωπα που συμμετέχουν αλλά κυρίως για τα τρία κορίτσια.
Η Μαρία είναι η μεγαλύτερη αδελφή, η Ινφάντα είναι η μεσαία και η Κατερίνα είναι η μικρότερη η οποία και αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο. Το έργο είναι η πορεία των κοριτσιών από την εφηβεία προς την ενηλικίωση.
Πρόκειται για ένα έργο πολυπρόσωπο όπου ο κάθε ήρωας παίζει κι έναν καθοριστικό ρόλο μικρότερο ή μεγαλύτερο στην διαμόρφωση των κεντρικών χαρακτήρων και στις τελικές τους αποφάσεις, χωρίς απαραίτητα να έχει την φυσική παρουσία μέσα στο μυθιστόρημα , όπως π.χ. η Πολωνέζα γιαγιά….
Τα κορίτσια, μετά το διαζύγιο των γονιών τους, μετακομίζουν με την μητέρα τους Άννα στην Κηφισιά, στο σπίτι του παππού Δημήτρη.
Μαζί τους μένει η θεία Τερέζα, μικρότερη αδελφή της Άννας και η Ροδιά, η ηλικιωμένη υπηρέτριά τους.
Η μητέρα της Άννας ,η Πολωνέζα γιαγιά ( την φώναζαν έτσι λόγω της καταγωγής της και για να την ξεχωρίζουν από την άλλη γιαγιά, μητέρα του πατέρα τους) εγκαταλείπει την Άννα και την Τερέζα ενώ ήταν και οι δυο σε μικρή ηλικία για να ακολουθήσει τον έρωτά της τον οποίον γνωρίζει στο πρόσωπο ενός μουσικού….
Ο παππούς δεν ξαναμιλά για εκείνη και αφοσιώνεται στον κήπο του. Μαθαίνει και τις εγγονές του να αγαπούν, να φροντίζουν και να χαίρονται την φύση!! Είναι ικανοποιημένος απόλυτα από τον μικρόκοσμο που τον περιβάλλει στο σπίτι του στην Κηφισιά…..
Συντροφιά τους, ο κοσμογυρισμένος κ. Λούζης, οικογενειακός φίλος και γείτονας ο οποίος τρέφει αισθήματα για την Άννα. Γι αυτό τους επισκέπτεται συχνά και τους διηγείται ιστορίες απ τα ταξίδια του. Το κοντινότερο σπίτι είναι εκείνο του γιατρού Παρηγόρη, δέκα λεπτά και παραπάνω απόσταση από το κτήμα του παππού…
Η Μαρία, η μεγαλύτερη από τις τρείς αδελφές είναι πολύ ερωτική και αισθησιακή. Είναι η γη που θα γονιμοποιηθεί. Θα παντρευτεί τον παιδικό της φίλο, τον Μάριο, γιό του γιατρού Παρηγόρη, αφού η ίδια έχει προηγουμένως συνευρεθεί ερωτικά με κάποιον άλλο νέο. Είναι πιο κοντά στη ρεαλιστική πλευρά της ζωής το κορίτσι αυτό. Κάνει δυο παιδιά και εξελίσσεται σε ιδανική σύζυγο, κάτι που ΔΕΝ περιμένει κανείς να διαβάσει όταν σαν ελεύθερη κοπέλα είναι ανέμελη, αδιάφορη και αντιφατική στις σχέσεις της με τους άλλους.
Την βλέπουμε σε στιγμές μοναχικότητας, πιστή στο ρόλο της γνωρίζοντας πως ο Μάριος έχει απομακρυνθεί συναισθηματικά απ αυτήν….
Η δεύτερη, η Ινφάντα, φλογερός χαρακτήρας, είναι ωστόσο συγκρατημένη μπροστά στον έρωτα. Δημιουργεί σχέση με το νεαρό Νικήτα τον οποίον τελικά απωθεί με τον τρόπο της αν και είναι ερωτευμένη μαζί του. Έχει έντονα επηρεαστεί από την θεία Τερέζα που θέλει την Ινφάντα ελεύθερη, όπως είναι κι εκείνη από τότε που χώρισε τον αρραβωνιαστικό της. Ψάχνει πιθανόν το απόλυτο και δεν φαίνεται να την στενοχωρεί η σχέση του Νικήτα με άλλη γυναίκα. Είναι γενικά αντιφατική σε όλες της τις πράξεις……
Κάτι ανάλογο βλέπουμε και στην Κατερίνα, την μικρότερη αδελφή και αφηγήτρια του μυθιστορήματος.
Είναι μοναχική και συνάμα επικοινωνιακή. Μετά από σειρά συναισθηματικών αλλαγών της, ερωτεύεται τον Δαυίδ, τον αστρονόμο φίλο της κι ενώ εκείνος την ζητά σε γάμο, εκείνη αρνείται αναζητώντας συνεχώς ταξίδια και ονειρικές διαδρομές στην ζωή της. Τις σκέψεις και αναζητήσεις της ενισχύει ο καπετάν Ανδρέας μέσα από τις αφηγήσεις του Γέροντα πατέρα του. Τον ίδιο ουδέποτε συνάντησε κανείς…….
Ο Καπετάν Ανδρέας είναι ένα πρόσωπο μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας το οποίο στην πορεία της αφήγησης αποκτά διαστάσεις μύθου στο μυαλό της Κατερίνας.
Άλλωστε, η Κατερίνα αρέσκεται στο να κατασκευάζει μύθους και φανταστικές ιστορίες στην καθημερινότητά της…
Η Κατερίνα κατά την διαδρομή της υπόθεσης, ωριμάζει ως γυναίκα και συνειδητοποιεί την ανάγκη της για συγγραφή…..
ΤΟ ΡΕΥΜΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Η συγγραφέας χρησιμοποιεί τις συμβάσεις του ρεαλισμού για το συγκεκριμένο μυθιστόρημα. Οι ηρωίδες και οι ήρωες προβάλλονται με φυσικό τρόπο. Οι πράξεις τους συμβαίνουν όπως στους ανθρώπους της καθημερινότητας στην Ελλάδα του 1930-1950. Αυτό συνιστά το ρεαλιστικό επίπεδο γραφής της Λυμπεράκη. Ο ρεαλισμός της αποκαλύπτεται μέσα από σκέψεις και πράξεις των ηρωίδων της, οι οποίες θα μπορούσαν να επισυμβούν σε κάθε ανθρώπινη, γυναικεία ψυχοσύνθεση.
Έτσι, δικαιούμαστε να μιλάμε για έναν ρεαλισμό της Λυμπεράκη αλλά και για μια σύγχρονη μορφή, μεταμοντέρνα θα λέγαμε, ρεαλισμού: δηλαδή, οι ηρωίδες ζουν τη φύση τους, τις αλλαγές στις επιθυμίες τους, κάνουν λάθη, πράττουν και βιώνουν την καθημερινότητα, εντάσσονται στην αποσπασματικότητα των ανθρωπίνων πράξεων μέσα στις ανθρώπινες σχέσεις.
Ο πολυπαραγοντικός τρόπος ανάγνωσης του έργου καθώς και η ευέλικτη κινητικότητα της συγγραφέως ανάμεσα στο πραγματικό και στο φανταστικό επίπεδο, χαρακτηριστικό της νεανικής και εν συνόλω της γυναικείας φύσης, μπορούν να υποστηρίξουν το ότι ο ρεαλισμός της Λυμπεράκη εκφράζει πρώιμα, για την εποχή της συγγραφής του έργου, μεταμοντέρνα στοιχεία…
ΡΑΝΙΑ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ I ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Ι ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
Η Ράνια Λυμπεροπούλου γεννήθηκε και κατοικεί στην Καλαμάτα. Φοίτησε στο Οικονομικό της Νομικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Όμως, θεωρούσε πολύ «ψυχρά» τα οικονομικά και δεν τα αγάπησε. Επιστρέφοντας στη γενέτειρά της εργάστηκε ως συμβασιούχος στο ΤΕΙ Καλαμάτας και στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Καλαμάτας. Μεγάλες τις αγάπες ήταν και είναι η ψυχολογία και η λογοτεχνία. Η ανάγκη για επικοινωνία την ώθησε στη συστηματική καταγραφή ιδεών, σκέψεων και συναισθημάτων. Φιλοδοξία τη είναι να καταφέρει να «μιλήσει» στις καρδιές των ανθρώπων.
